Een volle zaal, ondanks het mooie weer. Sprekers met gevoel voor humor. Een geanimeerde naborrel. Ondanks het wellicht wat netelige thema, was het congres Hotel en Bedrijfsoverdracht (locatie: Grand Hotel Karel V) aangenaam en leerzaam. Het was bovendien een bijeenkomst waar kopende en verkopende partijen intensieve gesprekken voerden.
De gasten van het door Koninklijk Horeca Nederland, in samenwerking met Hospitality Management, georganiseerde congres waren al stevig voorbereid. In het themanummer Hotel en Bedrijfsoverdracht van Hospitality Management hadden ze immers al uitgebreid kunnen lezen over de haken en ogen van bedrijfsoverdrachten. Over de financiële aspecten, het belang vroeg te beginnen met de voorbereiding, de emoties die erbij komen kijken... Vooral dat laatste element liep als een rode draad door het congres heen. Dagvoorzitter Luit Elzinga had echter de nodige kwinkslagen paraat. Zo werd de opmerking dat iedereen toch eens moet stoppen met werken geïllustreerd met een projectie van een foto van The Rolling Stones.
Communicatie
Ed van de Vijver van BDO Accountants & Adviseurs toonde met veel praktische voorbeelden aan hoe bedrijfsopvolging voor conflicten kan zorgen. Om die conflicten te vermijden is het van belang goed te communiceren, ruimte te geven aan emoties én alle afspraken goed vast te leggen. Dus niet - zoals hij in zijn werk meemaakte - een verzegelde enveloppe achterlaten die pas na het overlijden van de eigenaar geopend mag worden. Nog een vaak gemaakte fout: de ‘koude kant’ van de familie er niet bij betrekken. Doorgaans zorgen rolconflicten en conflictvermijding ervoor dat een overdracht onprettig verloopt, legde hij uit. Hoe beter bij een overdracht naar alle aspecten gekeken wordt, des te groter de kans van slagen. En dat vraagt om een lange adem.
Ook Ed van Gent, directeur Bedrijven van ING Bank, benadrukte nog eens hoe essentieel een goede voorbereiding en duidelijke communicatie zijn. Bij overdrachten binnen de familie krijgt het begrip vermogen bijvoorbeeld een bredere invulling dan de economische. Het gaat niet alleen om cijfers, maar ook om het levenswerk van een hotelier, en die twee uit elkaar houden is ingewikkeld. Er bestaat vaak verwarring over de waarde van het bedrijf, de uitkomst van ingewikkelde rekenexercities, en de prijs (het resultaat van onderhandelingen). Juist bij een familieopvolging is het lastig om op een zakelijke manier naar de financiën te kijken.
Neutrale derde
Na de pauze gaf Léon Dijkstra, geprogrammeerd als 'ervaringsdeskundige', een blik achter de schermen van toen hij zijn vader opvolgde. Léon Dijkstra gaf duidelijk de dilemma’s van een opvolging binnen de familie aan. Met humor en zelfspot sprak hij over de twijfelende verkoper en de ingestroomde zoon; de zoon die later ineens ging twijfelen en de vreemde situatie die de overname van American creëerde, nog vóór de overdracht. Het grote succes daarvan maakte de overname immers tegelijkertijd duurder. Bovendien maakte Dijkstra heel goed het verschil duidelijk tussen makkelijke en moeilijke overnames: de ‘vreemde’ zijn makkelijker, omdat je daarbij op je ratio kunt varen; bij overnames binnen de familie wordt het altijd moeilijk vanwege de emoties die de onderhandelingen kleuren. ‘Alle clichés over familieopvolging kloppen,’ zei hij.
Zowel de toespraken van Van de Vijver en Van Gent als die van Dijkstra toonden overtuigend aan dat bij een familieoverdracht een externe adviseur onmisbaar is. Niet omdat er bij de hotelier onvoldoende en kennis aanwezig zou zijn, maar om het toch precaire proces te begeleiden als neutrale derde.
Nieuwe kansen
Het congres werd afgesloten met aandacht voor de emoties van de hotelier die zijn ‘kind’ overdraagt. Leslie Rickli wilde het echter niet over het 'zwarte gat' hebben, maar over de kansen die een afscheid biedt. Voorwaarde is, dat de afscheid nemende hotelier het bedrijf durft los te laten, om vervolgens nieuwe passies te ontdekken en een nieuw leven te beginnen.
Tijdens de naborrel werd enthousiast doorgepraat, en bleken enkele hoteliers al de eerste schreden te hebben gezet op weg naar de overdracht van hun hotel. Oude bekenden troffen elkaar, nieuwe kennismakingen vonden plaats en de aanwezige makelaars waren druk in gesprek.
Hét moment om af te stoten
In het segment hotels met 30 tot 40 kamers overstijgt de vraag het aanbod. Bas Vanhijften (Van de Weerd horecamakelaardij): ‘Er zijn hotels genoeg op de markt, maar de vraagprijzen zijn niet reëel. Ondernemers die hun hotel zelf aanbieden overschatten de waarde van hun bedrijf. Vooral wat de goodwill betreft rekenen zij zich rijk. Dat is een emotionele factor, die moeilijk te staven is. Als ik drie of vier van die hotels in de verkoop zou hebben, tegen een reële prijs, was ik ze binnen een maand kwijt. Je ziet op het moment een schaalvergroting optreden. Met één hotel kun je de kost nog wel verdienen, maar de mogelijkheid om door te schuiven naar andere hotels is prettiger. Kijk naar Amrath, naar Fletcher. Die ontwikkeling gaat zich versterken. Binnen nu en een klein aantal jaren zal er een forse groei ontstaan. Ik ben heel positief over de nabije toekomst. De zeven vette jaren komen er weer aan; ondernemers durven weer te investeren. In een slechte periode blijven hoteliers vaak op hun object zitten. Maar dit is hét moment om af te stoten. Binnen nu en tien jaar gaat een groot aantal hoteliers hun bedrijf overdragen. Dan komt er een overschot aan hotels op de markt en daalt de marktwaarde weer.’
Auteur: Esther Krijgsman
HM302005
