De afgelopen decennia ging er geen jaar voorbij of er woedde wel een zware crisis ergens in de wereld, met gevolgen voor de hotellerie wereldwijd. Van terrorismedreiging tot Covid en van Legionellacrisisis tot sambacrisis. De belangrijkste conclusie: iedere crisis kwam de hotellerie te boven.
1991: Golfcrisis
De Golfcrisis trekt een streep door alle positieve verwachtingen. Bezettingen dalen, mede onder invloed van de afnemende groei in de wereldeconomie. Hotels trekken minder gasten, die ook nog eens korter blijven.
Bezettingsgraad: 63 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ165 (€75)
Lichtpuntje: hooggespannen verwachtingen van Verenigd Europa
1992: Pondcrisis
Tijdens de pondcrisis devalueert het Britse pond met 11 procent ten opzichte van de Duitse Mark, waar ook de Nederlandse gulden aan is gekoppeld. De Britten stappen dat jaar, net als de Italianen, uit het Europese Monetaire Systeem.
Bezettingsgraad: 64 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ167 (€76)
Lichtpuntje: Engels porselein is lekker goedkoop
1993: Economische crisis
De omzetwaarde daalt met 5 procent. Ondanks de misère voorspelt Hans Kennedie in Hospitality Management de toeristenindustrie een gouden toekomst. “Het gaat met ups en downs. Ervaren hotelspecialisten zijn daarop ingesteld. Wij moeten meer creatief zijn. Probeer eens verschillende arrangementen uit, organiseer zelf seminars, incentives. Houd je ogen open, grijp je kansen. Dan lukt het”, zegt de toenmalige commercieel directeur van het dan nog florerende Golden Tulip. In 2009 gaat het bedrijf failliet.
Bezettingsgraad: 58 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ159 (€72)
Lichtpuntje: Onderhandelen over inkoopprijzen levert in crisistijd meer resultaat op.
1994: Tequilacrisis
In december ziet de Mexicaanse president Zedillo zich genoodzaakt de koppeling tussen de peso en de dollar los te laten. De devaluatie betekent een drama voor de economie van Mexico, die Zuid-Amerika meesleept in haar val. Vandaar de naam tequilacrisis.
Bezettingsgraad: 63 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ163 (€74)
Lichtpuntje: Tequila voor een prikkie
1995: Hotelbonmisère
Dit jaar zijn maar liefst 130.000 hotelbonnen verkocht, die in bepaalde perioden recht geven op een gratis hotelovernachting. Volgens sommigen een gouden vondst om hotelkamers weer vol te krijgen in tijden van crisis. Volgens anderen een gemiste kans voor de hotelbranche, die hiermee het initiatief uit handen geeft.
Bezettingsgraad: 65 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ163 (€74)
Lichtpuntje: De omzet groeit met 5,25%
1996: Gekke-koeiencrisis
In het Verenigd Koninkrijk worden 2,75 miljoen runderen vernietigd wegens een vermoede besmetting met BSE, ook wel bekend als gekke-koeienziekte. De ziekte zou verband houden met een dodelijke hersenziekte bij mensen: Creutzfeldt-Jakob. Het rumoer rondom de ziekte die zou kunnen overslaan van dier op mens doet McDonalds besluiten geen Brits rundvlees te verwerken.
Bezettingsgraad: 70 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ161 (€73)
Lichtpuntje: Investeringen in energiebesparende maatregelen gaan hun geld opleveren.
1997: Aziëcrisis
In Thailand begint de Aziëcrisis met de val van de nationale munteenheid, de baht. Andere economieën van het veelgeprezen Aziatische economische wonder volgen Thailand in haar val: Maleisië, Indonesië, de Filippijnen, Singapore, Zuid-Korea en Japan storten in een crisis. In Nederland breekt de varkenspest uit. Bijna 2 miljoen varkens worden ‘geruimd’, voornamelijk in Noord-Brabant en Noord-Limburg, Gelderland en Overijssel. Pas in mei 1998 wordt het sein varkenspestvrij gegeven.
Bezettingsgraad: 74 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ172 (€78)
Lichtpuntje: De vraag naar visgerechten en vegetarische menu’s prikkelt de creativiteit van hotelkoks.
1998: Roebelcrisis
De Aziëcrisis heeft gevolgen voor Rusland. In de zomer van 1998 breekt daar de roebelcrisis uit. De beurs crasht en de Russen verruilen hun roebels massaal voor buitenlandse valuta: het wodka-effect.
Bezettingsgraad: 78 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ185 (€84)
Lichtpuntje: Een rookverbod, zoals dat jaar in alle bars en restaurants van Californië wordt ingevoerd, blijft Nederland vooralsnog bespaard.
1999: Legionellacrisis
Op de Westfriese Flora in Bovenkarspel raken argeloze bezoekers besmet met de legionellabacterie, die de veteranenziekte veroorzaakt. Hiervan worden 242 mensen ziek, 32 mensen overlijden. Twee tentoongestelde bubbelbaden blijken de oorzaak van de legionellaramp. Plotseling komen ook hoteldouches in een kwaad daglicht te staan. Kranten publiceren lijsten met Europese legionellahotels: hotels die in de voorbije jaren in verband zijn gebracht met een legionellabesmetting. Eén Nederlands hotel prijkt op de lijst: De Bonte Wever in Slagharen. De overheid introduceert een nieuwe waterleidingwet en bemoeit zich actief met de veiligheid van hotelsanitair.
Bezettingsgraad: 75 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ218 (€99)
Lichtpuntje: Europees betalingsverkeer wordt een stuk gemakkelijker dankzij de girale invoering van de euro.
2000: Internetbubble
Even denken beleggers dat in de Nieuwe Economie geen crises meer bestaan. Met de opkomst van internet lijken beurskoersen alleen nog maar omhoog te kunnen gaan. Maar de mislukte beursgang van WorldOnline in maart maakt pijnlijk duidelijk dat voor succes meer nodig is dan een link met het wereldwijde web. In de loop van dat jaar dalen ook de koersen van andere internetbedrijven en gaat een flink aantal failliet. De internethausse blijkt een zeepbel te zijn geweest. De hotellerie had toch al niet zoveel met internet, dus deze crisis gaat sowieso aan de branche voorbij.
Bezettingsgraad: 76 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ229 (€104)
Lichtpuntje: Hotelmanagers verdienen goed en ontvangen een bonus van gemiddeld ƒ11.300 (bron: Horwath Consulting).
2001: 11 september
Van maart tot juli woedt mond- en klauwzeer in Nederland. De ziekte is zeer besmettelijk voor evenhoevigen. Daarom worden dierentuinen en natuurgebieden gesloten, zodat de daar aanwezige dieren van de ziekte verschoond blijven. Een flinke schadepost voor de toeristische sector.
Twee vliegtuigen in de Twintowers maken op 11 september 2001 een abrupt einde aan een jarenlange stijging van bezettingsgraden en kamerprijzen. Na de aanslagen in de Verenigde Staten daalt ook in Amsterdam het toerisme zo snel dat verschillende hotels kiezen voor een wel heel vergaande overlevingsstrategie: een vierdaagse werkweek voor alle afdelingen, behalve sales en marketing.
Bezettingsgraad: 72 %
Gemiddelde kamerprijs: ƒ234 (€106)
Lichtpuntje: Doordat grote reizen worden uitgesteld, stijgt het aantal last-minutes en vakanties dichtbij huis.
2002: Terrorismedreiging
Na de aanslag op de Twintowers is de angst toegeslagen. Maar in Nederland blijft een terroristische aanslag uit. In plaats daarvan krijgen we te maken met een politieke moord op Pim Fortuyn. Die wakkert de angst nog verder aan, want als dit in Nederland kan gebeuren, wat kan er dan nog meer? Veiligheid komt hoog op de agenda. Ondertussen treffen terroristische aanslagen alleen andere landen, zoals Indonesië. In Moskou wordt een groep theaterbezoekers dagenlang gegijzeld door islamitische, Tsjetsjeense rebellen.
Bezettingsgraad: 71 %
Gemiddelde kamerprijs: €114
Lichtpuntje: Het wordt steeds gemakkelijker om personeel te vinden.
2003: Oorlog en SARS
Oorlog en ziekte maken een tripje naar het buitenland een stuk minder aantrekkelijk, zeker als beide factoren tegelijkertijd spelen. Eind 2002 zijn in China de eerste doden te betreuren aan de nieuwe, zeer besmettelijke longziekte SARS. De Chinese overheid houdt de heikele kwestie eerst nog angstvallig geheim, maar als de doofpot in februari 2003 toch openbarst, geeft de WHO al snel een negatief reisadvies uit voor delen van Azië. In maart bombarderen de Amerikanen Irak. 2003 gaat de geschiedenis in als rampjaar voor de hotellerie.
Bezettingsgraad: 65 %
Gemiddelde kamerprijs: €102
Lichtpuntje: Hotelkopers laten zich niet ontmoedigen: de Europese hotelinvesteringen overstijgen het niveau van 2002.
2004: Aanslagen Madrid
Elf maart treffen terroristische aanslagen vier forensentreinen in Madrid. De aanslagen kosten aan 191 mensen het leven. Zo’n 1400 mensen raken gewond. Op 2 november wordt in Amsterdam Theo van Gogh vermoord, wat leidt tot grote verontwaardiging en media-aandacht in binnen- en buitenland. De tsunami van Tweede Kerstdag treft India, Sri Lanka, Indonesië en andere landen aan de Indische oceaan. In totaal kost de ramp aan 230.000 mensen het leven.
Bezettingsgraad: 67 %
Gemiddelde kamerprijs: €98
Lichtpuntje: De groei van gasten in Nederlandse logiesaccommodaties komt onder andere van minder traditionele landen, zoals Zuid-Europa, Scandinavië, nieuwe EU-lidstaten, Amerika en Azië.
2005: Aanslagen Londen
Op 7 juli 2005 wordt Londen tijdens de ochtendspits opgeschrikt door drie bomexplosies in de metro en een in een bus. Het aantal doden bedraagt 56, waaronder de vier daders. Naar schatting zijn er 700 gewonden, waarvan 22 ernstig. Dat jaar bereidt de Nederlandse overheid een publiekscampagne voor die burgers moet informeren over terrorisme en terrorismebestrijding. Volgens de regering is de terroristische dreiging voor Nederland ‘substantieel’. Nederland staat onverminderd in de belangstelling van potentiële terroristen, zo is de overheid van mening. Op maandag 19 september 2005 wordt www.crisis.nl in gebruik genomen. Deze website kan tien miljoen hits per vijf minuten aan en is daarmee een van de krachtigste in Nederland van dat moment.
Bezettingsgraad: 69 %
Gemiddelde kamerprijs: €98
Lichtpuntje: De Nederlandse congresmarkt groeit, Nederland staat op de zesde plaats in de internationale congreswereld.
2006: Vastgoedzeepbel
Donkere wolken pakken samen boven de Amerikaanse woningmarkt. Door een renteverhoging kunnen huiseigenaren met een laag inkomen hun hypotheek niet meer betalen. De vraag naar woningen neemt af, met een prijsdaling als gevolg. Sommigen voorspellen al een recessie voor de komende jaren.
Bezettingsgraad: 72 %
Gemiddelde kamerprijs: €108
Lichtpuntje: Het Rembrandtjaar zorgt voor bezoekersrecords in de hoofdstad.
2007: Kredietcrisis
In de zomer is de kredietcrisis een feit. De stagnerende huizenmarkt in de Verenigde Staten is de aanzet. Hierdoor worden de als obligaties verhandelde hypotheekpakketjes stukken minder waard. Banken lenen elkaar geen geld meer en internationale financiële systemen haperen. De kredietcrisis ontaardt in een vertrouwenscrisis in de hele financiële sector.
Bezettingsgraad: 73 %
Gemiddelde kamerprijs: €110
Lichtpuntje: De Europese Unie wordt verder uitgebreid met Bulgarije en Roemenië en Slovenië voert de euro in.
2008: Bankencrisis
In 2007 leek het nog een Amerikaans probleem: de hypotheekcrisis zorgde daar voor het omvallen van grote zakenbanken. Het jaar daarop breiden de Amerikaanse toestanden zich uit naar Europa, waar plotseling ook banken wankelen en soms vallen. De crisis breidt zich het eerst uit naar sectoren die internationaal zakendoen, zoals de luchtvaart. De vraag naar vluchten neemt zo sterk af dat tientallen luchtvaartmaatschappijen in financiële problemen verkeren, sommige staan op de rand van een faillissement. De hoge kerosineprijs maakt het de airlines niet makkelijker.
Bezettingsgraad: 68 %
Gemiddelde kamerprijs: €105
Lichtpuntje: De overheid propageert geld uitgeven en toerisme in Nederland.
2009: Mexicaanse griep
De Mexicaanse griep eist in Mexico 880 levens. Het toerisme naar Mexico komt nagenoeg tot stilstand. Maar dan slaat de ziekte over naar de Verenigde Staten en naar Europa en heet het ineens een pandemie. Terwijl leveranciers van mondkapjes goede zaken doen, incasseert het toerisme de zoveelste klap. In Nederland breekt het aantal hotelkamers voor het eerst door de 100.000-grens.
Bezettingsgraad: 62 %
Gemiddelde kamerprijs: €93
Lichtpuntje: Het vertrouwen van de consument stijgt, volgens het CBS.
2010: Eurocrisis
De euro ligt onder vuur. Griekenland blijkt een veel groter tekort op de begroting te hebben dan eerder beweerd en ook Ierland zit diep in de schulden. De euro glijdt weg ten opzichte van de dollar.
Bezettingsgraad: 65,1 %
Gemiddelde kamerprijs: €93
Lichtpuntje: In tijden van crisis is het ziekteverzuim lager.
2011: Vastgoedcrisis
De krimp van het aantal kantoorbanen en de toename van flexwerken, leidt tot een verminderde vraag naar kantoorruimte. Veel kantoren staan leeg en de prijzen dalen. Bedrijven, beleggers en overheden moeten zeker 37 miljard euro aan verlies nemen op bedrijfspanden. Het aantal faillissementen onder makelaars, vastgoedhandelaren en verhuurders stijgt met 21 procent.
Bezettingsgraad: 67,2 %
Gemiddelde kamerprijs: €98
Lichtpuntje: Leegstaande kantoren in Amsterdam worden omgebouwd tot hotels.
2012: Crisis zwelt opnieuw aan
Het zakelijke verkeer komt weer op gang, maar focust zich volledig rond Amsterdam. Dit bespoedigt het herstel daar, maar laat andere regio’s, zoals de Veluwe, worstelen met een omslag van de zakelijke reiziger naar (binnenlands) toerisme.
Bezettingsgraad: 66,7 %
Gemiddelde kamerprijs: €97
Lichtpuntje: De nasleep van de economische crisis maakt Nederland populair voor buurlanden.
2013: Pensioencrisis
Miljoenen gepensioneerden verkeren in grote onzekerheid. Voor het eerst in de geschiedenis kondigen drie van de vijf grootste pensioenfondsen aan dat zij de pensioenen van hun deelnemers moeten korten met 6 tot 7 procent. De oorzaak is de lage rentestand. Hierdoor voldoet de dekkingsgraad van de betreffende fondsen niet aan de normen van De Nederlandsche Bank.
Bezettingsgraad: 67,5 %
Gemiddelde kamerprijs: €95
Lichtpuntje: De economische crisis heeft de populariteit van de bitterbal tot grote hoogte gebracht.
2014: Ebolacrisis
In West-Afrika breekt de Ebola-epidemie uit, een virusziekte die waarschijnlijk is veroorzaakt door het eten van vleermuizen. In Guinee zijn een tweejarig jongetje en zijn moeder de eerste dodelijke slachtoffers. Op de begrafenis vinden de volgende besmettingen plaats. De epidemie verspreidt zich naar de buurlanden Liberia en Sierra Leona. Ook in de Verenigde Staten vallen slachtoffers.
Bezettingsgraad: 69,5 %
Gemiddelde kamerprijs: €96
Lichtpuntje: In Europa is Spanje het enige land met een ebolabesmetting. De getroffen verpleegkundige overleeft de ziekte.
2015: Vluchtelingencrisis
De vluchtelingenstroom uit oorlogsgebieden in het Midden-Oosten en Afrika, die in 2013 op gang is gekomen, bereikt in 2015 een hoogtepunt. In april van dat jaar verdrinken in korte tijd honderden bootvluchtelingen op weg naar de Europese Unie. De vluchtelingencrisis heeft grote invloed op toerisme in Griekenland en Turkije. Nederland vangt duizenden vluchtelingen op in oude koepelgevangenissen in Arnhem en Haarlem, in Amsterdam en op het terrein Heumensoord (bij Nijmegen).
Bezettingsgraad: 71,4 %
Gemiddelde kamerprijs: €102
Lichtpuntje: De start van de Tour de France in Utrecht levert de lokale economie €25,3 miljoen op.
2016: Aanslagen in Brussel
In maart wordt het Brusselse vliegveld Zaventem getroffen door twee zelfmoordaanslagen van Syrische IS-strijders. Dezelfde dag brengt een derde zelfmoordterrorist een bom tot ontploffing in de Brusselse metro. In totaal komen 35 mensen om het leven. Toeristisch België houdt nog lang last van het gevoel van onveiligheid dat wordt veroorzaakt door de aanslagen en ook het Nederlandse toerisme wordt er negatief door beïnvloed.
Bezettingsgraad: 73,9 %
Gemiddelde kamerprijs: €107
Lichtpuntje: Het aantal Britten dat Nederland bezoekt, blijft alleen maar stijgen, ook na de uitslag ‘Leave’ van het Brexit-referendum in juni.
2017: Fipronilcrisis
Het vertrouwen in een eitje bij het ontbijt daalt tot een dieptepunt tijdens de fipronilcrisis. Kippeneieren blijken de schadelijke stof fipronil te kunnen bevatten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) faalt in de controle en de communicatie. Consumenten controleren aan de hand van eiercodes of hun ei wel veilig is. De eierprijs stijgt tijdelijk met 100 procent.
Bezettingsgraad: 77,2 %
Gemiddelde kamerprijs: €112
Lichtpuntje: Twee Chinese panda’s komen naar Nederland.
2018: Crisisangst
Doordat de vorige financiële crisis vers in het geheugen ligt, zijn veel mensen bang voor een nieuwe. Bijna de helft van de consumenten denkt dat de gevolgen van een volgende economische crisis nog ernstiger zullen zijn. Dat blijkt uit een peiling van het economisch bureau van ING.
Bezettingsgraad: 77,7 %
Gemiddelde kamerprijs: €120
Lichtpuntje: De Nederlandse economie groeit met zo’n 2 procent per jaar.
2019: Stikstofcrisis
Twee uitspraken van de Raad van State over stikstofnormen hebben tot gevolg dat aan duizenden bouwprojecten geen vergunning wordt verleend. Ook de bouw van enkele nieuwe hotels komt stil te liggen. Geplande projecten kunnen niet worden uitgevoerd. Stikstof is afkomstig van dierlijke mest, verbrandingsmotoren en van de industrie.
Bezettingsgraad: 78,2 %
Gemiddelde kamerprijs: €120
Lichtpuntje: De viersterrenhotelmarkt in Nederland is de afgelopen vijf jaar met 22 procent gegroeid.
2020: Coronacrisis
Even nog denkt het westen te kunnen ontkomen aan het ‘Chinese’ coronavirus, maar in de loop van januari en februari bereikt het virus Europa en de rest van de wereld. Op 11 maart spreekt de WHO van een pandemie. Cafés en restaurants moeten dicht, hotels mogen open blijven maar het regent annuleringen.
Bezettingsgraad: 42,7 %
Gemiddelde kamerprijs: €99
Lichtpuntje: Hoteliers hebben alle tijd om achterstallig onderhoud in te halen.
2021: Klimaatcrisis
De Verenigde Staten en Canada krijgen al vroeg in de zomer te maken met hittegolven en bosbranden. Duitsland, België en Limburg worden getroffen door overstromingen ten gevolge van overvloedige regenval. In Duitsland is de situatie het ergst met over de 160 dodelijke slachtoffers. In Nederland is de schade alleen materieel. Ook hotels in Valkenburg hebben waterschade en missen omzet door annuleringen. Toeristen vragen zich af waar ze nog wel veilig naartoe kunnen.
Bezettingsgraad: 60,6 % (schatting)
Gemiddelde kamerprijs: €105 (schatting)
Lichtpuntje: Nederlanders blijven hun vakantie dichtbij huis zoeken, waarvan alle provincies profiteren.
Tot slot: we hebben geprobeerd zo compleet mogelijk te zijn, maar heeft u nog aanvullingen, laat het ons dan weten via redactie@uitgeverijps.nl.
Blijf je graag op de hoogte?
Twee keer per week het actuele en relevante hotelnieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
