Documentaire over Château St. Gerlach

Op 1 maart aanstaande gaat de documentaire “Het kogelgat van Château St. Gerlach” in première. De documentaire is de tweede samenwerking
tussen Camille Oostwegel en regisseur Robin Peeters. De documentaire werd geproduceerd door het Limburgse filmproductiebedrijf Mosasaurusfilm. De productie kwam tot stand in samenwerking met o.a. het vfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg), Eyewitness Museum, KLM, Provincie Limburg en de gemeenten Stittard-Geleen, Eijsden-Margraten en Valkenburg aan de Geul.

*Schietincident*
Captain Joseph Ryan uit New Jersey sneuvelde in Duitsland op 1 maart 1945 terwijl hij diende in het 744e Tank Battalion. Camille Oostwegel, adoptant van Captain Ryan's graf in Margraten, initieerde de productie van een documentaire met regisseur Robin Peeters. Het uitgangspunt van de documentaire is een mysterieus kogelgat in één van de spiegels in Château St. Gerlach in Valkenburg. Het gat is veroorzaakt door een Afro-Amerikaanse soldaat. Volgens de overlevering nam de blanke Joseph Ryan de schuld van het schietincident op zich om te voorkomen dat de zwarte comrad-in-arms zwaar gestraft zou worden. Het verhaal biedt de documentairemakers de gelegenheid om de contradictie van Europa's bevrijding door een raciaal gesegregeerd Amerikaans leger te belichten, en tegelijkertijd te wijzen naar de rol van de tweede wereldoorlog als een katalysator van grote veranderingen op het gebied van gelijke rechten in de Verenigde Staten.

De totstandkoming van “Het kogelgat van Château St. Gerlach” heeft drie jaar in beslag genomen. Filmopnamen vonden plaats in Nederland, België en de Verenigde Staten. De toedracht van het schietincident – de Houthem case – is op authentieke locaties op landgoed St. Gerlach nagespeeld. Hoofdrollen zijn vertolkt door Wouter Braaf (“Soegija”), Joes Brauers (“Oorlogsgeheimen”) en Ivan Groenheijde, die eerder te zien was in een kleine rol naast Brad Pitt in “World War Z”. Bij de totstandkoming van de documentaire is gebruik gemaakt van bijzonder archiefmateriaal waaronder zeldzame 8mm filmopnamen van de geallieerden in Valkenburg, die speciaal voor deze productie naar HD zijn gescand door filmrestaurateur Haghefilm Digitaal in Amsterdam.

*Robert Ryan*
Het gezin Ryan telde zeven kinderen. Zes van hen dienden tijdens de tweede wereldoorlog in het Amerikaanse leger. Joseph kwam op “D-Day plus 23” (29 juni 1944) aan op Utah Beach. Via Frankrijk en België arriveerde hij in Limburg in september. Zijn broer Robert, de jongste van het gezin, ging bij de marine. Hij was erbij toen vliegdekschip USS Franklin door de Japanners onder vuur genomen werd in de Pacific in maart 1945. Achthonderd van zijn kameraden lieten het leven. Robert raakte zelf gewond en dreef lange tijd in de oceaan voordat hij gered werd. Kort daarna bereikte hem het nieuws van zijn gesneuvelde broer Joseph. In de documentaire kijkt Robert terug op de impact van Joe’s dood op de familie Ryan, en de band die daarna ontstond tussen de Ryans en Limburg.

*Jeff Wiggins*
Het lot van de onbekende Afro-Amerikaanse soldaat uit “Het kogelgat van Château St. Gerlach” wordt vertegenwoordigd door wijlen Dr. Jefferson Wiggins. Eind september 1944 werd Wiggins met zijn compagnie van Afro-Amerikanen tewerkgesteld in Margraten. Op de akkers waar de oorlogsbegraafplaats van het Amerikaanse leger werd aangelegd begroef hij wekenlang blanke gesneuvelden. Hij was 19 jaar. Mieke Kirkels (“Akkers van Margraten”) schreef een boek over hem: “Van Alabama naar Margraten: Herinneringen van grafdelver Jefferson Wiggins”. Hiervoor heeft ze Wiggins uitgebreid geïnterviewd. Het interview werd door Kirkels op video vastgelegd en delen daaruit zijn nu voor het eerst te zien in “Het kogelgat van Château St. Gerlach”. Wiggins vertelt hoe hij vanuit Alabama in Europa terechtkwam. En over wat hem wachtte toen hij na de oorlog terugkeerde in de VS, als een van de weinige Afro-Amerikaanse officieren. Maar Wiggins herinnert zich bovenal de gruwelen van Margraten, de duizenden gesneuvelde soldaten die hij hielp begraven – soldaten zoals Joseph Ryan.

*Mosasaurusfilm*
Mosasaurusfilm is sinds 1993 producent van speelfilms, documentaires en televisieseries, en realiseert audiovisuele projecten voor de culturele, zakelijke en educatieve sector. Het bedrijf produceert uiteenlopende producties over Limburgse onderwerpen, zoals “Dubois - de zoektocht naar de ontbrekende schakel”, de tv-series “Expeditie Limburg - ontdek het verleden, seizoen 1 en 2” en de tv-serie “In het Licht van de Haard - sagen en legenden”.

Publieksvoorstelling “Het kogelgat van Château St. Gerlach”: 1 maart aanstaande om 20:00 uur in Château St. Gerlach. Kaarten zijn te koop bij de hotelreceptie van Château St. Gerlach, gerlach@chateauhotels.nl of +31 (0)43 608 88 88.