Duurzaamheid in de hotelwereld: De CSRD als katalysator voor verandering

Auteur: Armand Odekerken, Quinten Cörvers, Holly Hinde, Róbin Mol en Lisanne Suppers

Duurzaamheidsuitdagingen en -kansen voor de hotellerie in het licht van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), ook voor wie niet CSRD-plichtig is.

Stelt u zich eens een wereld van gastvrijheid voor waarin elk verblijf verder gaat dan een louter luxueuze ervaring; een wereld van duurzaamheid, verantwoordelijkheid en blijvende waarde. Beeldt u zich een hotel in waar het comfort van elke gast nauw verbonden is met milieubehoud, maatschappelijk welzijn en financiële voorspoed. Welkom in de toekomst van de hotelindustrie, waar de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) kan fungeren als een kompas dat leidt naar duurzaamheid op het hoogste niveau.

In een recent onderzoek, uitgevoerd door vier studenten van Hotel Management School Maastricht - Quinten Cörvers, Holly Hinde, Róbin Mol en Lisanne Suppers - werden de uitdagingen en kansen van de CSRD voor de hotellerie onderzocht. In dit artikel bespreken we de essentiële aspecten van de CSRD, met daarbij de voordelen die zich voordoen voor belanghebbenden in de hotelindustrie wanneer hotelbedrijven besluiten de CSRD te omarmen en te implementeren. Het artikel schetst niet alleen de positieve vooruitzichten, maar ook de uitdagingen waarmee hotels te maken kunnen krijgen bij het naleven van deze Europese richtlijn. Toch biedt de invoering van de CSRD een kans om een gastvrijheidssector te creëren waarin investeerders floreren, gasten genieten van luxe zonder schuldgevoel, werknemers betekenis en voldoening vinden en lokale gemeenschappen gedijen in harmonie met hun omgeving. De CSRD is daarom meer dan alleen een nalevingsverplichting; het kan de sleutel zijn tot het ontsluiten van een wereld waarin hotels transformeren tot duurzame accommodaties, die een onuitwisbare indruk achterlaten op degenen die er verblijven.

De CSRD als onderdeel van de Green Deal

De Europese Unie heeft als doel om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken en heeft hiervoor de Europese Green Deal gelanceerd: een duurzame groeistrategie. Een belangrijk onderdeel van deze Green Deal is het bevorderen van duurzaamheid door meer financiële middelen naar duurzame initiatieven te leiden. Om dit te bereiken, is transparantie en duidelijke, vergelijkbare informatie over duurzaamheid van cruciaal belang. De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), is een onderdeel van deze Europese Green Deal.

De CSRD is een nieuwe richtlijn die bedrijven verplicht stelt om te rapporteren over hun duurzaamheidsinspanningen. Door deze maatregelen worden beleggers en het grote publiek beter geïnformeerd en kunnen ze weloverwogen beslissingen nemen, zoals investeren in een bedrijf of het kopen van producten of diensten. Het uiteindelijke doel is om Europa duurzamer te maken, niet alleen op milieugebied, maar ook op het gebied van mensenrechten én economie. Bovendien moedigen deze richtlijnen bedrijven aan om duurzamere strategieën te ontwikkelen.

De CSRD geldt in eerste instantie alleen voor beursgenoteerde bedrijven die nu al moeten rapporteren volgens de NFRD (non-financial reporting directive). Maar niet lang daarna ook grote bedrijven, die aan specifieke criteria voldoen op het gebied van balanstotalen (meer dan 20 miljoen euro), aantal werknemers (meer dan 250) en omzet (meer dan 40 miljoen euro). En daarna volgt ook het MKB.

Tijdlijn invoering van de CSRD

CSRD-plichtige hotels

De CSRD gaat bedrijven, dus ook hotels die in deze categorieën vallen, verplichten om niet alleen uitgebreide financiële resultaten te rapporteren, maar ook inzicht te geven in hun impact op het milieu en de samenleving. Dit betekent dat hotels moeten rapporteren over hoe ze duurzaamheid in hun dagelijkse bedrijfsvoering integreren, in overeenstemming met de 12 standaarden van de CSRD. Deze normen helpen organisaties zich te concentreren op belangrijke aspecten van milieu, maatschappij en bestuur, vaak aangeduid als ESG (environment, social, and governance). Deze normen worden aangeduid als de European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Voor CSRD-plichtige hotels betekent dit dan ook dat ze hun inspanningen op het gebied van duurzaamheid helder moeten vastleggen en openheid bieden over de mate waarin hun strategieën en operationele praktijken overeenkomen met duurzaamheidsdoelen.

Implementatie in een tijd van overleven

De timing van de CSRD komt op een moment dat de hotelsector nog herstelt van de impact van COVID-19 en tracht de verloren omzet tijdens de lockdownperiode te herwinnen, vaak met een tekort aan personeel en inspanningen om zo efficiënt mogelijk te opereren. Deze nieuwe wetgeving vraagt daarnaast een uitgebreide aanpassing van het bedrijfsproces, waarbij hotels verder moeten kijken dan het minimaliseren van hun ecologische voetafdruk. Ze moeten ook aantonen hoe ze een positieve sociale impact genereren en hun bedrijfsvoering sturen ter ondersteuning van duurzaamheidsdoelen. Dit is een complexe uitdaging die veel bestuurders als ongelukkig ervaren vanwege de timing en waarvoor organisaties vaak de benodigde middelen en expertise missen. Hierdoor bestaat de neiging om minimale inspanningen te leveren om aan de wettelijke vereisten te voldoen zonder de dagelijkse bedrijfsvoering te verstoren.

CSRD als duurzame groeistrategie

Ondanks de uitdagingen die de CSRD voor de hotellerie met zich meebrengt, biedt zij ook aanzienlijke kansen. Het ‘Meervoudige Waardecreatiemodel’, geïntroduceerd in het boek van Paul Ruiten, helpt hotels zicht te krijgen op hun belanghebbenden. Het model laat zes kapitaalsoorten zien, waarin de onderneming waarde kan creëren: financieel, intellectueel, natuurlijk, geproduceerd, menselijk en sociaal netwerkkapitaal. Financieel, geproduceerd en intellectueel kapitaal worden traditioneel al jaarlijks begroot en gerapporteerd. De CSRD stimuleert nu ook de focus natuurlijk, menselijk en sociaal netwerkkapitaal. Deze laatste vallen onder de categorieën milieu en maatschappij, waarmee de link naar de ESG aspecten gelegd wordt.

Door bewust in te zetten op meervoudige waardecreatie kunnen hotels met hun bedrijfsvoering zowel gezonde bedrijfsresultaten boeken als bijdragen aan een betere wereld. Hier plukt iedereen de vruchten van.

Het Meervoudige Waardecreatiemodel ©Bureau Om 2021

Door vertegenwoordigers of belanghebbenden van deze verschillende kapitalen te betrekken bij het bepalen van de mogelijke impact van de bedrijfsvoering, kan de directie van een hotel vaststellen hoe ze optimale waarde kan creëren voor zowel haar eigen voortbestaan als het milieu en de maatschappij. Dit proces, waarin met deze belanghebbenden zowel de substantiële effecten van de bedrijfsvoering op bedrijfsresultaten (‘financiële materialiteit’) als de natuurlijke en sociale omgeving (‘impactmaterialiteit’) wordt geanalyseerd, staat bekend als de 'dubbele materialiteitsanalyse'. Met deze dubbele materialiteitsanalyse kan een organisatie aantonen dat er een gezonde (duurzame) balans is tussen resultaat en impact.

What is in it for me?

Het creëren van impact, het inzetten op positieve initiatieven op ESG-gebied, wordt vaak geassocieerd met een negatieve invloed op investeringsrendement (ROI). Daarbij vraagt het nogal wat van de hele organisatie om doelstellingen te formuleren en op te volgen. En dat terwijl je een hotel te runnen hebt en vaak te maken hebt met een eigenaar die vooral oog voor financiële doelen heeft. Waarom heeft het dan toch zin om in te zetten op meervoudige waardecreatie en dus ook op ESG? Een goed doordachte duurzaamheidsstrategie die gezamenlijk ontwikkeld wordt draagt bij aan de aantrekkelijkheid van deze organisatie. En deze aantrekkelijkheid heeft direct invloed op het duurzaamheidsimago van het bedrijf. Hieronder staan enkele voorbeelden van hoe dit duurzaamheidsimago direct merkbare voordelen kan opleveren. En daar zitten ook financiële voordelen op korte en langere termijn bij. Maar soms is het voor een organisatie lastig om voorbij de initiële financiële consequenties te kijken.

Effecten van duurzaamheidsstrategie op imago bij verschillende belanghebbenden:

Investeerders en aandeelhouders:

CSRD-naleving kan de reputatie van een bedrijf verbeteren, meer investeerders aantrekken die geïnteresseerd zijn in sociaal verantwoorde investeringen en gunstigere voorwaarden van banken verkrijgen bij leningsverstrekking. Dit is eveneens onderdeel van de Green Deal.

Klanten:

Een positieve duurzaamheidsreputatie kan leiden tot verhoogde loyaliteit van gasten, hogere omzet en een concurrentievoordeel op de markt.

Werknemers:

CSRD-naleving kan de moraal van werknemers verbeteren, toptalent aantrekken en personeelsverloop verminderen.

Leveranciers:

CSRD-naleving kan de relaties met leveranciers versterken, gunstigere voorwaarden bieden en risico's in de toeleveringsketen verminderen.

Concurrenten:

Het aantonen van CSRD-naleving kan een bedrijf positioneren als een leider in de industrie en benchmarks stellen voor concurrenten.

Overheidsinstanties:

Naleving van de CSRD kan boetes en juridische kwesties voorkomen en een goede relatie met toezichthouders behouden.

Plaatselijke gemeenschappen:

CSRD-naleving kan leiden tot verbeterde relaties met de gemeenschap, creatie van banen en investeringen in lokale infrastructuur en ontwikkeling.

Ngo's en actiegroepen:

Naleving van CSRD kan negatieve publiciteit, juridische procedures en reputatieschade als gevolg van activisme helpen vermijden.

Geen eenheidsworst

Het is dus duidelijk: CSRD gaat, op termijn, verplicht worden voor veel hotels. Gelukkig betekent dit niet dat implementatie in elk hotel op dezelfde manier moet plaatsvinden. Werken met CSRD biedt hotels de kans om een eigen benadering te kiezen die past bij de cultuur van het bedrijf, en daarmee ook extra – meervoudige- waarde kan opleveren, die niet alleen financieel vertaald hoeft te worden. Met deze aanpak biedt de CSRD een hefboom waarmee de bedrijfsstrategie een groter doel kan hebben dan enkel CSRD-compliance, namelijk op een onderscheidende wijze winstgevendheid te combineren met het bijdragen aan de leefbaarheid van de maatschappij en het milieu.

Voor wie (nog) niet moet, maar wel (al) wil

Zoals er veel hotels zijn die verplicht moeten voldoen aan de CSRD, zijn er waarschijnlijk nog meer hotels die dat nog niet zijn. Veel bedrijven halen daarom opgelucht adem. “We hoeven niet!” Een begrijpelijke reactie, zeker in de huidige conjunctuur en arbeidsmarkt. Maar vanuit strategisch perspectief raden we aan om toch te overwegen om als niet CSRD-plichtig hotel te onderzoeken in hoeverre de organisatie van de richtlijnen kan profiteren. De voordelen die de richtlijnen van de CSRD kunnen bieden aan CSRD-plichtige hotels, gelden ook voor niet-CSRD-plichtige hotels. Bovendien zullen veel bedrijven die CSRD-plichtig zijn kijken naar hun waardeketen. Deze moet uiteindelijk ook in lijn zijn met het ESG beleid van de eigen onderneming. Met andere woorden: niet CSRD-plichtige hotels kunnen vragen krijgen van hun CSRD-plichtige klanten over hun ESG beleid. Op basis daarvan kan besloten worden om wel of geen zaken te doen. Het kan voor een niet CSRD-plichtig hotel dus zeker geen kwaad om het laaghangende fruit op ESG-gebied op te zoeken, met de CSRD in de hand.

Hoe ver moet je gaan?

We gaven al aan dat de CSRD als hefboom kan werken. Maar dat hoeft niet. Bedrijven die compliant moeten zijn, moeten er minimaal voor zorgen dat ze compliant zijn om te voorkomen dat de organisatie boetes oploopt, vergelijkbaar met de situatie als de financiële jaarrapportages niet op orde zijn.

Niet iedere hotelonderneming is gelijk en niet iedere hotelonderneming heeft dezelfde ambities ten aanzien van haar duurzaamheidsstrategie. Bovendien heeft niet elke hotelonderneming voldoende capaciteit om voor het meest ambitieuze niveau te gaan. Daarom is het verstandig en legitiem om een visie op duurzaamheid te bepalen. Deze visie moet in lijn zijn met de cultuur, de normen en waarden van het bedrijf. Zo’n visie kan ook gericht zijn op een ontwikkeling over een langere periode, als dat beter in de cultuur of het veranderproces past.

In het boek van Paul van Ruiten ‘Impactvol ondernemen in de praktijk’ illustreert het ‘maturiteitsmodel’ hoe organisaties verschillende visies op duurzaamheid kunnen hebben op basis van hun grondhouding ten opzichte van maatschappelijke meerwaarde en hun bedrijfsfocus. Deze visies variëren van inactief, bij ondernemingen die niet CSRD-plichtig zijn en de waarde van de richtlijnen nauwelijks erkennen, tot proactief bij bedrijven die de CSRD ervaren als de hefboom tot optimale meervoudige waardecreatie en zo invulling geven aan hun verantwoordelijkheidsgevoel voor en bijdrage aan een beter milieu en een betere maatschappij.

Actiestappen

Op dit moment zal er bij veel hotels nog niet goed zicht zijn op wat er moet gebeuren. Hieronder suggereren we daarom een aantal stappen.

1. Een belangrijke eerste stap is het identificeren van alle relevante belanghebbenden en hen betrekken in het proces. Vertegenwoordigers van de eerdergenoemde belanghebbenden kunnen als startpunt dienen. Vervolgens kan een dubbele materialiteitsanalyse worden uitgevoerd om relevante ESG-standaarden vast te stellen.

2. Vervolgens is het formuleren van meetbare en haalbare doelstellingen op basis van de ESRS essentieel. Deze doelstellingen moeten in lijn zijn met de waarden en normen van de organisatie.

3. Het monitoren van de voortgang en het verzamelen van data, zowel intern als extern, zijn cruciale stappen om duurzaamheidsactiviteiten te volgen en conform de ESRS te rapporteren.

4. Communicatie is belangrijk in alle fasen van het organisatieproces. Communicatie creëert betrokkenheid bij iedereen die iets te maken heeft met de formulering van de duurzaamheidsdoelstellingen, het creëert motivatie om de doelen te halen bij alle partijen in de waardeketen en het creëert loyaliteit bij de doelgroepen die belang hechten aan de duurzame inspanningen van de hotelonderneming. Elk van deze communicatiedoelen verdient aandacht en moet zorgvuldig uitgevoerd worden.

5. Deze actiestappen vormen een continu cyclisch proces dat voortdurend geoptimaliseerd zou moeten worden. Het is vergelijkbaar met een kwaliteitscyclus in een continu verbeterproces. Met een bewuste visie kunnen de duurzaamheidsprestaties van een organisatie jaar na jaar verbeteren, resulterend in een succesvolle meervoudige waardecreatie.

En nu de mouwen opstropen.

De implementatie van de CSRD brengt dus zowel uitdagingen als kansen met zich mee voor de hotellerie. Hotels die proactief handelen om aan de nieuwe wetgeving te voldoen, hebben de mogelijkheid om met hun duurzaamheidsinspanningen hun imago te versterken. Dit maakt hen aantrekkelijker voor gasten, werknemers en partners in een markt waar de vraag naar duurzame organisaties groeit. Dit kan resulteren in een aanzienlijk concurrentievoordeel.

Door belanghebbenden effectief te betrekken en innovatieve benaderingen te omarmen, kunnen organisaties unieke en waarde-gedreven oplossingen vinden. Omdat de implementatie van de CSRD geen eenheidsworst is biedt dit enerzijds heel veel vrijheid maar ook de mogelijkheid om van elkaar te leren en te benchmarken.

Als onderzoekscentrum verbonden aan de Hotel Management School Maastricht willen we de hotelbranche graag ondersteunen in het proces van compliance en het implementeren van duurzaamheidsinitiatieven die helpen meervoudig waarde te creëren in lijn met de ambities en visie van de hotelondernemingen. Als we deze uitdaging met de gehele hotelindustrie gezamenlijk aangaan, kunnen we als hotelindustrie een voorbeeld worden van verantwoordelijkheid, transparantie en duurzaamheid voor andere branches.

Over de auteurs

Ing. Armand Odekerken, MBA, is senior docent-onderzoeker aan de Hotel Management School Maastricht.

Quinten Cörvers, Holly Hinde, Róbin Mol en Lisanne Suppers zijn studenten van Hotel Management School Maastricht, die gedurende 5 maanden het onderzoek naar de impact van de CSRD-wetgeving voor de hotellerie hebben uitgevoerd.

^{Fotografie: De Zevende Heerlijkheid}