Erfgoedlogies in opkomst

Een van oorspong Portugees gastvrijheidsconcept - nu ook vertaald naar een Groningse formule - verovert in rap tempo Nederland. Met bestaande bouw wordt slim ingespeeld op de nieuwe vakantietrend van verschillende korte vakanties per jaar. We hebben het over de overnachtingen van jachtige stedelingen in borgen, havezaten, pastorieën, Saksische boerderijen en stadspaleisjes. Kortom: erfgoedlogies.

Nog altijd geldt graaf De Calheiros als het grote voorbeeld. In 1987 ontving hij als eerste toeristen op zijn landgoed in Noord‑Portugal. De graaf stond bovendien aan de wieg van de Turismo de Habitacao (Turihab), een organisatie van 90 landeigenaren die hun bezittingen met Europese subsidies verbouwden tot toeristische onderkomens. Vorig jaar waren zij gezamenlijk goed voor 23.000 overnachtingen (6500 Portugezen, 8000 Britten en 1500 Nederlanders).

Europees programma

Voorwaar geen sinecure, oordeelde de Groningse delegatie die twee jaar geleden te gast was op het landgoed van de graaf. Onder hen Dick Postma, directeur van de provinciale VVV, die bij een oriëntatie over de mogelijkheden aan het rijke erfgoed van de provincie Groningen dacht: 'Wij willen in Groningen op een verantwoorde manier kleinschalige overnachtingen op niveau realiseren.'

De speurtocht in de provincie Groningen leidde naar Den Ham waar sedert 1633 de Piloersemaborg is gelegen. Deze laatst overgebleven boerderij‑borg kreeg - met vijf gastenverblijven - van de Provincie Groningen een voorbeeldfunctie toegewezen voor cultuurtoerisme. Andere locaties, zoals boerderij Het Ruigezand in Lauwerzijl, het molenaarshuis Onder de Kastanjes in Wehe‑Den Hoorn en Het Rentmeesterhuis in Slochteren, volgden. Het zijn allemaal karakteristieke panden die ‑ om in aanmerking te komen als erfgoedlogies ‑ eerst een verbouwing ondergingen voor het vereiste viersterrenniveau. Voor de financiering werd onder meer een beroep gedaan op de zogeheten Leadergelden, een Europees programma ter versterking van het imago van het platteland, op basis waarvan de regio Noord‑Nederland veertig miljoen gulden kreeg toebedeeld.

Voor 'een landelijke dekking' kwamen ook een landhuis en een aantal Saksische boerenbehuizingen in Drenthe en Overijssel, een stadspaleisje (De Aveling) in Zierikzee en een kasteel (Baexem) in Limburg in aanmerking als erfgoedlogies. Deze en andere historische panden, mooi bijeengebracht in de eerste in mei uitgekomen kleurenbrochure, voldoen nu aan de internationale maatstaven: een authentieke (lees ook: niet toeristische) omgeving; veel comfort; hoge kwaliteit; goed gastheerschap.

Dankbare doelgroep

De gastheer of gastvrouw in het concept zijn de erfgoedbewoners die aangesloten zijn bij de ‑ naar Portugees voorbeeld ‑ opgerichte stichting Erfgoed Logies Nederland. De Stichting verzorgt naast de kwaliteitscontrole de marketing en de gezamenlijke promotie. Zij vraagt van haar deelnemers ‑ naar rato van het aantal kamers ‑ een eenmalige bijdrage en een jaarlijkse marketingbijdrage van gemiddeld 1750 gulden. De eigenaren hebben het onmiskenbare voordeel dat zij bekend zijn met de omgeving, en natuurlijk met de historie van het erfgoed. Waardevolle kennis die zij - als goede gastheren en gastvrouwen - zullen delen met een dankbare groep mensen. Volgens onderzoeken zijn de gasten over het algemeen afkomstig uit de wat hoger opgeleide kringen. Postma: 'Zeg maar de NRC‑ en Volkskrantlezers met drie‑ en viersterrenambities die voor een tweede of derde korte vakantie binnen de landsgrenzen willen blijven. Onder hen de grote groep vijftigplussers die na de welvaartsgolven van de jaren zestig en zeventig op een geriefelijk inkomen zitten. Rust, ruimte, cultuur en historie zijn voor hen vertrouwde begrippen; het kraken van houten vloeren verkiezen zij boven de stilte van geluiddempend projecttapijt. Voor hen is 150 gulden voor een overnachting geen bezwaar.

Enthousiasme