‘Ik wens je veel personeel.’ - Vroeger werd deze gelukswens nog wel eens gebruikt door ondernemers onderling; tegenwoordig zou het sarcastisch klinken. De personeelstekorten zijn nergens zo groot als in de horeca. De oplossing wordt onder andere gezocht in het werven van mensen uit nieuwe groepen: ouderen, allochtonen en herintredende vrouwen. Iets voor u?
Toen begin mei zonnig weer dreigde aan te breken, sloeg de paniek toe in de Nederlandse horeca. Hoe konden de terrassen worden bemand met voldoende personeel? De personeelstekorten zijn nergens zo groot als in de sector toerisme & recreatiesector; dat blijkt uit cijfers van MKB Nederland. In 2000 nam het aantal vacatures in de horeca met 20.000 toe, tegen een stijging van bijvoorbeeld 8.000 in de industrie. Met name opgeleid keukenpersoneel is moeilijk te vinden.
Niet met geld smijten
Volgens het Actieplan Toerisme en Recreatie dat MKB Nederland in november 2000 heeft uitgebracht, levert het arbeidstekort drie gevaren op: in de eerste plaats bestaat het risico dat omzetgroei niet gerealiseerd kan worden; ten tweede komt het rendement onder druk te staan door stijging van de lonen; ten slotte komt de persoonlijke service in het geding.
Wim Waningen, hoofd informatie en communicatie van het Bedrijfschap Horeca, beaamt dit: ‘Met name in Amsterdam hebben ondernemingen hierdoor delen van hun bedrijf moeten sluiten. Bijvoorbeeld terrassen waarvoor onvoldoende personeel was. Daardoor lopen die bedrijven uiteraard flink veel omzet mis. Aan de branchecijfers is het echter nog niet duidelijk af te lezen. Het probleem geldt niet overal in dezelfde mate.’
Waningen wijst erop dat niet iedereen last heeft van het personeelstekort: ‘Ik spreek ook met bedrijven die niks van de krapte in de arbeidsmarkt merken. Sommigen hebben zelfs wachtlijsten. Daar zijn zowel grote als kleine bedrijven bij. Juist in een klein bedrijf kan de ondernemer een goede sfeer creëren, waardoor zijn medewerkers bij hem willen blijven.’
Het Bedrijfschap waarschuwt voor het verhogen van de lonen. Waningen: ‘Een geldelijke beloning werkt louter op de korte termijn; het helpt om mensen binnen te halen. Op de lange termijn is het veel belangrijker dat er een goede sfeer is; dat je de werkdruk niet te hoog laat oplopen; dat er plezierige arbeidsomstandigheden zijn, enzovoorts. Aan een loonsverhoging zijn mensen na twee weken al gewend.’
Bespreekbaar
Bob Schouten, senior accountmanager horeca en catering bij Tempo-Team Uitzendbureau, is het helemaal eens met Wim Waningen. Tempo-Team is marktleider onder de uitzendbureaus, op het gebied van horeca en catering. Het bedrijf heeft geen moeite met het aantrekken van personeel. Onlangs zochten ze voor de Heineken Music Hall 150 medewerkers ineens; meer dan 400 kandidaten meldden zich. Wat is het geheim?
Schouten: ‘Vaak doet men veel moeite om mensen binnen te halen, maar niet genoeg om ze vast te houden. Het kost je handen vol geld als werknemers, die je via kostbare acties hebt binnengehaald, na een half jaar alweer vertrekken.’
Volgens Schouten kun je werknemers het beste aan je bedrijf binden door ze vooral veel aandacht te geven: ‘Indien mensen carrièregericht ingesteld zijn, moet je ze doorgroeimogelijkheden bieden. Als die mogelijkheden er op het eerste gezicht niet zijn, moet je er actief naar op zoek. Maar het kan heel goed dat iemand andere prioriteiten heeft. Als iemand drie dagen per week wil werken, moet dat bespreekbaar zijn. Als bepaalde punten onbespreekbaar zijn, raak je beslist mensen kwijt.’
Tempo-Team heeft zelf een trainingsprogramma ontwikkeld voor haar horecamedewerkers. Inschrijven geschiedt op vrijwillige basis; men wordt vervolgens persoonlijk begeleid. Na een jaar merkt het uitzendbureau reeds de effecten: het percentage flexwerkers dat binnen drie weken vertrekt, is aanzienlijk gedaald. Het ziekteverzuim is nog maar 4%, terwijl het percentage in de hele uitzendbranche gemiddeld 8% bedraagt.
Ouderen in dienst
In de horeca werken vooral jonge, laaggeschoolde arbeidskrachten. Door de vergrijzing neemt juist deze groep als percentage van de beroepsbevolking af. De oplossing ligt voor de hand: neem ouderen in dienst. Ten eerste is het aantal ouderen spectaculair gestegen; ten tweede blijven ouderen steeds langer maatschappelijk actief. MKB Nederland onderzoekt daarom de mogelijkheden.
Brigitte de Wit, secretaris horeca, recreatie en toerisme, licht toe: ‘De sector toerisme & recreatie kan banen bieden met veel sociaal contact; juist dat zou voor ouderen interessant kunnen zijn. We zijn nu bezig met een onderzoek om de mogelijkheden te bekijken. Eerst maken we functieprofielen voor de verschillende soorten bedrijven die binnen deze sector vallen. Onder de ouderen onderscheiden we een aantal categorieën, zoals herintredende vrouwen, en ouderen van 55 tot 65. Vervolgens bekijken we welk type ouderen bij welk type bedrijven past. In het geval van hotels zou je je kunnen voorstellen dat het gastheerschap een functie is die ouderen uitstekend kunnen vervullen. Ouderen hebben vaak een goed gevoel voor gastvrijheid, en ze vinden het dikwijls leuk om te converseren met vreemden.’
Uit de onderzoeken moet blijken hoe de taken en functies binnen horecabedrijven aangepast kunnen worden, zodat ouderen probleemloos inzetbaar zijn. Er zal geschoven moeten worden. MKB Nederland zal hierover voorstellen gaan doen aan ondernemers. Mochten de ouderen inderdaad aan de slag willen, dan zal het MKB de ondernemers van advies dienen. Brigitte de Wit: ‘Er werken nu eenmaal veel jonge mensen in de horeca. Als je iemand van 23 leiding laat geven aan iemand van 50, kan dat problemen geven. Daarom zullen wij ervoor zorgen dat de ondernemer over deugdelijke informatie beschikt, zodat hij kan anticiperen.’
Vacaturelijn
De allochtonen vormen een andere ‘nieuwe’ bron voor arbeidskrachten. Er is overigens al een behoorlijk aantal allochtonen werkzaam in de hotellerie. Teneinde het reservoir allochtonen zo goed mogelijk aan te kunnen spreken, heeft MKB Nederland in samenwerking met het rijk de Vacaturelijn opgezet: ondernemers met een vacature kunnen gratis bellen en krijgen in principe binnen 24 uur een kandidaat geleverd.
Brigitte de Wit: ‘Ons doel was, om binnen een jaar 30.000 aanvragen te krijgen en hiervan 20.000 succesvol te bemiddelen. Het aantal meldingen hebben we gehaald, het aantal plaatsingen net niet. Inmiddels hebben we dat ook gehaald. We vinden het een heel mooie score.’
Vanuit de horeca kwamen 2000 aanvragen, waarvan er 800 succesvol werden ingevuld. Het project is nu uitgebreid met regionale acties. Binnenkort wordt er een servicepunt geopend waar ondernemers telefonisch advies kunnen vragen over hun P&O-beleid.
Trendonderzoek arbeidsmarkt
Werknemers in de horeca, verblijfsrecreatie en contractcatering hebben een positief beeld over hun vak. Wel geeft een op de vijf werknemers aan op zoek te zijn naar een andere baan. Het salaris en de werktijden zijn hiervoor de belangrijkste redenen. Dit blijkt uit het trendonderzoek naar stromen op de arbeidsmarkt dat het bedrijfschap Horeca en Catering heeft uitgevoerd over de jaren 1998 en 1999. Het onderzoek is gebaseerd op enquêtes onder bijna 4000 werknemers. In september 1999 werkten ongeveer 185.000 mensen in de horeca. Bijna een derde hiervan waren instromers; ongeveer 70.000 waren uitstromers. Het was opvallend dat de verblijfsrecreatie relatief zeer weinig doorstroom had (minder dan 10%). In de horeca en contractcatering was de doorstroom ruim twee keer zo hoog. De in- en uitstroom was daar respectievelijk bijna 50% en ruim 30% hoger.
HM302001
