De hotelstop in Amsterdam is een veelbesproken onderwerp, maar de hoofdstad is niet de enige gemeente die belemmeringen heeft opgelegd wat betreft het uitbreiden of openen van hotels. In Haarlem werd eind 2019 door het college van burgemeester en wethouders besloten tot een ‘hotelaanvraagpauze’, met om de twee jaar een evaluatiemoment. Onlangs werd deze aanvraagpauze verlengd tot 1 januari 2026.
De gemeente kwam destijds om een aantal redenen tot dit besluit. Zo werd tussen 2016 en 2019 een stijging van het aantal hotelkamers met 28 procent waargenomen, terwijl het aantal actieve advertenties voor accommodaties op Airbnb in 2 jaar met 33 procent groeide. De bezettingsgraad voor 2019 lag echter onder de 70 procent en dit noopte Haarlem uiteindelijk tot ‘pas op de plaats te maken’. “Door deze aanvraagpauze zorgen we ervoor dat de bestaande hotels goed bezet zijn, maar er geen overcapaciteit ontstaat”, laat de woordvoerder van verantwoordelijk wethouder Robbert Berkhout weten. Daarnaast werden (uitbreidings)aanvragen die voor 10 december 2019 waren ingediend nog wel in behandeling genomen, net als lopende hotelontwikkelingen. Hierdoor zaten er ook na het ingaan van de aanvraagpauze nog circa 800 nieuwe hotelkamers in de pijplijn.
Een ander argument voor het invoeren van de aanvraagpauze was het besluit van het naburige Amsterdam om een hotelstop in te voeren. Haarlem maakt deel uit van de Metropoolregio Amsterdam en de verwachting was dat hotelontwikkelaars vanwege de stop in Amsterdam zouden uitwijken naar omliggende gemeenten. De aanvraagpauze past in het beleid van Haarlem om in te zetten op ‘beheerste groei en kwaliteit’. De ruimte in de binnenstad is schaars en in een poging het centrum leefbaar te houden, eventuele overlast te beperken en draagvlak te behouden onder inwoners van de stad stuurt de gemeente naar eigen zeggen met dit besluit, en de Toeristische Koers 2022-2025, op ‘kwaliteit en meerwaarde’. “Haarlem hecht belang aan een sterke toeristische sector uit overwegingen van werkgelegenheid en de bijdrage aan een vitale economie. Aan de andere kant willen we een kwalitatief hoogwaardig hotelaanbod, zo min mogelijk overlast voor de buurt en een juiste keuze voor de invulling van de schaarse ruimte”, valt te lezen in raadsstukken uit die tijd.
Verlenging
Eind 2021 werd besloten om de aanvraagpauze te verlengen tot 1 januari 2024 en in december volgde een nieuwe verlenging tot 1 januari 2026. De gemeente Haarlem laat weten dat de hotelmarkt zich inmiddels vrijwel hersteld heeft na corona, waarbij het huidige aanbod nog ruimschoots voldoet aan de vraag. Sinds 2022 wordt er weer groei in het aantal bezoekers waargenomen ten opzichte van 2019, waarbij de ontwikkeling van de zakelijke hotelmarkt onder invloed van de toename van digitaal werken relatief achterblijft. In januari tot en met september van 2023 lag de bezettingsgraad in de stad op 75,8 procent en over heel 2022 was dat 68,2 procent. Hierbij ligt het gemiddelde doordeweeks op circa 70 procent, terwijl de bezettingsgraad in de weekenden circa 81 procent is. De bezettingsgraad in Haarlem heeft hiermee ongeveer hetzelfde niveau als andere gemeenten in de Metropoolregio Amsterdam, zoals Amsterdam zelf (77,5 procent), Haarlemmermeer (71,1 procent), Zaanstad (79,2 procent) en Zandvoort (76,2 procent).
Naast de verlenging van de aanvraagpauze gaat de gemeente de lijst met lopende hotelinitiatieven uit 2019 eveneens aan nader onderzoek onderwerpen. In raadsstukken wordt geconcludeerd dat er in de afgelopen jaren talloze maatschappelijke ontwikkelingen hebben plaatsgevonden, waaronder de coronapandemie, het werken op afstand, de toenemende woningnood, de verwachte groei van het toerisme in de komende jaren, meer aandacht voor de leefbaarheid van de binnenstad en een ‘focus op de ‘bewuste bezoeker’ die geïnteresseerd is in de merkwaarden van Haarlem’. “Aanvragen van voor 2020 worden niet per definitie gehonoreerd, maar getoetst aan het omgevingsplan en aan de criteria van het hotelbeleid. Voor bestaande hotels zijn er, mits het omgevingsplan het toelaat, mogelijkheden tot uitbreiding. Een pand dat al een hotelbestemming heeft wordt in de uitwerking nader getoetst aan de criteria uit het bestaande hotelbeleid”, voegt de woordvoerder van de gemeente toe. Vanwege een aanwezige hotelbestemming kon Haarlem Apart Hotel bijvoorbeeld in 2021 de deuren openen aan de Grote Houtstraat en ook HOF Haarlem in De Egelantier ontvangt naar verwachting dit jaar of volgend jaar zijn eerste gasten. De aanvraag van dit boetiek designhotel met 95 kamers dateert al van voor de pauze, waardoor de ontwikkeling doorgang kon vinden.
Meerwaarde
Door middel van de toetsing van voor 2020 ingediende aanvragen wil de gemeente ook vier jaar na het inlassen van de hotelaanvraagpauze sturen op waar en hoe hotels mogen uitbreiden en openen. Om zichzelf meer ruimte te geven heeft Haarlem een uitzonderingsmogelijkheid in de aanvraagpauze opgenomen. De gemeente biedt ontwikkelaars en ondernemers de kans om wel aan de slag te gaan ‘mits de meerwaarde of noodzaak van het verzoek voldoende specifiek wordt onderbouwd’. Hierdoor zijn er inmiddels een aantal nieuwe initiatieven ten opzichte van de oorspronkelijke lijst met lopende initiatieven uit 2019 bij gekomen. Daarbij gaat het met name om gebieden en gebiedsontwikkelingen waar een hotelinitiatief een mogelijke maatschappelijke meerwaarde kan bieden.
De gemeente is tevreden over het effect van de hotelaanvraagpauze tot nu toe en laat weten dat er ook geen onverwachte zaken naar voren zijn gekomen. Wel wordt in de meest recente raadsstukken over de aanvraagpauze de kanttekening geplaatst dat er momenteel enigszins sprake is van een waterbedeffect richting bestaande horeca-4 bestemmingen. Deze bestemming is doorgaans van toepassing op restaurants, maar de gemeente signaleert een aantal kleinschalige hotelontwikkelingen van drie of vier kamers in bovenwoningen en ruimtes die zijn opgenomen in het bestemmingsplan Oude Stad. Deze ontwikkeling wordt als onwenselijk beschouwd omdat het in een aantal gevallen ten koste gaat van woningen en deze kleinschalige hotelontwikkelingen, aangezien zij zich vaak bevinden tussen woningen en doorgaans geen receptie hebben, eerder tot overlastsituaties kunnen leiden. In de afgelopen twee jaar hebben een aantal van dit soort hotels de deuren geopend omdat het aanwezige bestemmingsplan een hotelfunctie toestond. De gemeente zegt op de hoogte te zijn van dit fenomeen en momenteel wordt onderzocht hoe hier het best mee om kan worden gegaan.
Met de verlenging tot 1 januari 2026 wordt in de komende jaren het bestaande beleid doorgezet, met nog een aantal openingen van voor de aanvraagpauze in het verschiet. De woordvoerder laat weten dat de gemeente op dit moment moeilijk kan voorspellen hoe het hotelbeleid er op de langere termijn uit zal zien: “Met de mogelijk nog te realiseren hotelinitiatieven van voor de aanvraagpauze verwachten we een wenselijke groei passend bij de Haarlemse maat. Over het al dan niet verlengen na 2026 is nu nog niets te zeggen, dat zal op termijn uit de evaluatie moeten blijken.”
Blijf op de hoogte!
Twee keer per week het actuele en relevante hotelnieuws in uw mailbox? Registreer hier voor onze gratis digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
