Hoteldesign is de discipline waarbij voor gasten een verblijfsomgeving wordt gecreëerd. In deze omgeving treft men faciliteiten voor rust en ontspanning aan na een dag werken of tijdens vrije tijd. Gasten betalen hun gastheer of gastvrouw voor het verblijf in deze omgeving.
In deze zin verschaft een ontwerper de hotelier de gereedschappen om zijn werk goed te kunnen doen. Hoteldesign is in essentie een verbintenis tussen de wensen van de opdrachtgever en de visie van de ontwerper. Hotelgebouwen hebben duidelijk te onderscheiden deelfuncties: het restaurant, de receptie, vergaderzalen en de hotelkamer. De activiteiten in de diverse deelgebieden mogen niet met elkaar conflicteren waar het bijvoorbeeld geluidsoverlast of het ‘verkeer’ van gasten en personeel betreft. Hotels worden vaak van binnenuit ontworpen om ervoor te zorgen dat de praktische werking en onderlinge verbintenis van de onderdelen zo economisch mogelijk werken.
De kosten van hoteldesign zijn gemiddeld zo’n 15 procent van de totale kosten om een hotel te realiseren. Het wordt wel eens gezegd dat door een aantrekkelijk hotelinterieur de omzet tot zo’n 70 procent kan toenemen.
Gespecialiseerde discipline
De geschiedenis van hoteldesign gaat terug tot de tijd waarin voor het eerst gastvrijheid werd geboden aan reizigers. In veel culturen werd de noodzaak gezien om speciale gebouwen neer te zetten om aan alle verschillende wensen van reizigers te voldoen. Voorbeelden van de eerste ‘hotels’ variëren van de herbergen in Europa tot gastenpaleizen in Azië. Vaak werd de ontwikkeling van deze verblijflocaties gedomineerd door hun ligging. Oversteekplaatsen in een rivier, handelsposten, of locaties die beschutting boden tegen aanvallen van buitenaf, zoals in kastelen en forten.
Vandaag de dag is hoteldesign een gespecialiseerde discipline waar architecten, ingenieurs, interieurontwerpers, aannemers en toeleveranciers bij zijn betrokken. Het interieur kan een aanpassing of vernieuwing zijn van een bestaand gebouw dat ook al een hotelfunctie had, de conversie van een gebouw zijn dat eerder een andere functie had en nu hotel wordt, of de oprichting van een compleet nieuw gebouw dat louter hotelfunctie als doeleinde heeft. In alle gevallen is het nodig om naast een goede locatie een zorgvuldig ontwerp toe te passen om het hotel goed te kunnen laten functioneren.
Succesfactor blijft onveranderd
Door de globalisering en internationalisering van het reisgedrag zijn de verbintenissen tussen hotels en lokale tradities zwakker geworden. ‘Internationaal’ is zelfs een eigen designstijl geworden. Een vaak weinig zeggende en veilige stijl. Dit heeft bij veel hoteliers en gasten reacties ontlokt. In respons ging men op zoek naar hotels die juist sterke verbintenis hadden met lokale stijlen. Of men richtte hotels op waarbij het design verbonden werd met moderne stilistische invloeden. De invloeden van modern design worden tegenwoordig wijdverspreid via televisie en internet. Resultaat is een vertaling naar stilistische ontwerpen binnen het hotelinterieur. Breed variërend van grunge tot klassiek.
Onderscheid met design
Tot voor kort werden beschrijvingen van een hotel gegeven op basis van de ervaringen die hotelgasten hadden met de ligging van het hotel, de mate van geboden service tijdens het verblijf, of het mooie uitzicht. De laatste jaren daarentegen heeft hoteldesign meer en meer de aandacht gekregen van gasten en de media. Steeds vaker gebruiken hotels design en stijl om zich te onderscheiden van concurrerende hotels en hotelmerken. Dit snijdt hout: hoteliers willen graag positieve mond-tot-mondreclame ontlokken. Goed design is een effectieve manier om dit te bewerkstelligen. Hotels onderscheiden zich dan door het unieke en vernieuwende ontwerp te bestempelen als het sterkste aspect van het hotel.
Toch nog traditioneel
Ondanks de recente inspanningen zijn de fundamenten van hoteldesign de afgelopen vijftig jaar niet heel sterk veranderd. Gastenkamers zijn nog steeds gegroepeerd op een dusdanige manier zodat deze makkelijk toegankelijk zijn en de exploitatie zo efficiënt mogelijk is. Publieke ruimtes en supportafdelingen liggen doorgaans op de begane grond en aan één zijde van het hotelcomplex. Voor de meeste hotels geldt nog dat gastenkamers en aangrenzende ruimtes als gangen, trappenhuizen en liften tussen de 65 en 90 procent van de totale bouwoppervlakte beslaan. De back-office beslaat 10 tot 15 procent. Een hotel krijgt zijn balans door de aanleg van een lobby, restaurants en bars, recreatieve- en fitness ruimtes en congres- en vergaderzalen. De afmetingen en vormen van deze ruimtes zijn onderworpen aan de eisen die de vragers aan het hotel stellen. Ook bepalend zijn; locatie en de doelstellingen van een hoteleigenaar of hotelexploitant.
Verandering is aanstaande
Eén aspect van hoteldesign dat momenteel aan het veranderen is, is de omvang van de gastenfaciliteiten. Hotelkamers worden groter, én kleiner. Bij veel nieuwe hotels, met name in de Verenigde Staten, zijn de kamers groter qua afmetingen om zo meer flexibel met de meubelinrichting om te gaan en om de hotelgast het gevoel van ‘waar voor zijn geld’ te geven.
In Europa is er tevens de opkomst van hotels met juist veel kleinere kamers die wel compleet zijn uitgerust. Kubushotels van Qbic Hotels, Yotel, easyHotel en citizenM eisen marktaandeel op. Ook in het segment van de boetiekhotels, waar hotelkamers vaak worden gerealiseerd in oude gebouwen die voorheen een andere gebruikfunctie hadden, zijn de kamers dikwijls afwijkend qua vorm ten opzichte van de rechthoek, die sinds de jaren vijftig als standaardvorm voor hotelkamers werd gehanteerd. Bijzonder gevormde kamers brengen interessante mogelijkheden met zich mee, maar belasten een hoteldesigner ook weer met op te lossen ontwerpproblemen.
Verlangen van hotelgasten
Het ontwerp van iedere hotelkamer is nog steeds gericht op een aantal kernfuncties: een slaapgedeelte van waaruit naar de televisie kan worden gekeken, een werkgedeelte waar een laptop aangesloten kan worden, een badkamer en een gedeelte waar men kleding kan wegleggen of ophangen.
In veel hotelkamers is de badkamer gesitueerd aan het begin van de kamer en grenst aan de badkamer van de belendende gastenkamer om zo de af- en aanvoer van water te delen. Sommige ontwerpers stappen echter van dit idee af en plaatsten de badkamer tegen de buitenmuur van het hotel. Gasten van The Opus Hotel in Vancouver en Hotel on Rivington in New York hebben vanuit hun bad prachtig uitzicht, personen in naburige gebouwen ook.
Hotelgasten verlangen steeds luxere badkamers. Badkamers met bad, seperate douche, toilet, en (dubbele) wastafel worden door hotelgasten als norm gezien. Daarbij mooi vormgegeven douchestangen met regenkoppen en zijspuiters, brede wastafels en voldoende opbergruimte.
In het ‘kantoorgedeelte’ verwachten gasten ergonomisch meubilair. Volledig te verstellen bureaustoelen en functioneel licht voor bij de laptop, alsook aan te passen verlichting voor bij de kaptafel. En op het bed wensen gasten hoge kwaliteit matrassen en luxe kussens en dekbedden. Dat mensen steeds langer worden heeft ook gevolgen. Er zijn steeds meer hotels die extra lange bedden installeren en voor extra lange douchestangen kiezen.
De publieke ruimtes van het hotel veranderen vanwege het competitieve karakter van de hotelmarkt en het veranderende gebruik van deze ruimtes door de gasten. Dit behelst een verandering in de koers van designers. Het hotelrestaurant met een driegangen menu, gesitueerd direct naast de lobby, is iets dat langzaamaan tot het verleden gaat behoren. Ontwerpers creëren tegenwoordig unieke en inspirerende restaurantsettings in een poging om zowel de lokale markt als de hotelgasten te verleiden.
De frontdesk is ook onderhevig aan verandering. Geleidelijk transformeert de balie naar een selfservicekiosk en uiteindelijk kan men in- en uitchecken middels handheld apparaten. Suitehotel Pincoffs in Rotterdam heeft al helemaal geen receptie meer (zie verderop in deze uitgave).
De hedendaagse vormgeving van hotels geeft aan dat gasten publieke ruimtes als lobby, bar en restaurant meer dan ooit gebruiken om te socializen en zaken te doen. Er zijn in bepaalde hotels open ruimtes ontworpen waarin wordt gecombineerd met werkruimtes, plekken voor sociale ontmoetingen en eettafels. Hierdoor vinden alle functies tegelijk plaats in één ruimte.
Tegenwoordig heeft iedere gast een mobiele telefoon. De noodzaak om een betaaltelefoon in de lobby op te hangen is er niet meer. Ontwerpers richten zitplaatsen in om de telefoonconversaties van de gasten te vergemakkelijken. Interessant; het merendeel van de bellers voert het gesprek liefst staand of wandelend. Een goed ingerichte hotellobby houdt rekening met deze ‘verkeersstromen’.
Makkelijk aanpassen, lage kosten
Meer en meer in zwang raken inrichtingen en afwerking gestoeld op de inrichting van hoe het bij de hotelgast thuis is. In termen van sfeer moet een hotel een balans vinden tussen stimulerende publieke ruimtes en comfortabele ‘home away from home’ kamers. Designers doen veel met licht om stemmingen en bepaalde sferen te creëren. Met licht kan ook snel en relatief goedkoop ingespeeld worden op trends. Gasten kunnen tegenwoordig naast de sterkte ook de kleuren van het licht aanpassen aan hun gemoedstoestand. Onlangs besloten Philips en NH Hotels om samen een studie naar de invloed van licht op de hotelkamer te doen. Hierover meer in een ander artikel in deze special Hotel & Design.
Ontwerpers benadrukken dat bepaalde elementen gemakkelijk kunnen worden aangepast of vervangen, tegen lage kosten voor de hotelier. Te denken valt aan de verf op de muur, lampenkappen en gordijnen. En hoewel designoplossingen natuurlijk variëren is het evident dat gasten hoge verwachtingen hebben van hun hotelverblijf. Gasten raadplegen vooraf meerdere adressen om er zeker van te zijn dat ze met gerede zekerheid krijgen wat ze verlangen van inrichting en omgeving.
Wat vinden gasten belangrijk?
De snelheid waarmee alles verandert neemt toe. De cycli worden korter en korter. Ontwerpers en hotelexploitanten hebben in veel gevallen de uitgaven aan ‘furniture, fixtures and equipment’ moeten opschroeven om mee te kunnen komen met lopende trends.
Voor een driehonderd kamers tellend hotel heeft een kleine upgrade grote gevolgen voor het investeringsbudget. Omdat hotelbedrijven zoveel geld uitgeven aan design en ontwerp is het zaak om te weten te komen wat gasten dan zo belangrijk vinden.
Een onderzoek van Informe Design, onderdeel van de Universtiy of Minnesota, bracht de wensen van Amerikaanse hotelgasten in kaart. Gasten kregen opdracht om tastbare elementen waarvan men vond dat deze onmisbaar waren voor het design en ontwerp van het hotel op de foto vast te leggen. Uit het onderzoek bleek dat er geen consensus was onder de deelnemende hotelgasten over wat het meest belangrijk was in het hotel. Het merendeel van de deelnemers koos er wel voor om designelementen vast te leggen die correspondeerden met de huiselijke sfeer. Gasten maakten ook veel foto’s van items waarvan bleek dat de designer vooraf goed had nagedacht hoe deze elementen zouden bijdragen aan het welbevinden van de gasten. Op de juiste hoogte geplaatste zeepbakjes in de douche en kunst waarin de omgeving en sfeer van de locatie waren verwerkt, werden positief geacht.
Design en onderhoud zijn cruciaal
Ook de minder positieve elementen werden gefotografeerd. Elementen die een duidelijke functie hadden maar niet als positief werden beoordeeld waren stekkerdozen en draden. Het viel gasten verder op dat de telefoon op de badkamer telkens van zijn plek afviel wanneer men van het toilet gebruik maakte. Witte muurgedeeltes waar kunst had gehangen trokken bovendien de aandacht. Zoals ook het ontbreken van afzetruimte naast een badkamerspiegel, wat het opmaken belemmerde.
Alle gasten die kamers hadden in de westelijke vleugel leverden foto’s in van het prachtige uitzicht. Gasten met kamers in het oostelijk gelegen deel leverden geen enkele foto met de omgeving erop aan. Het uitzicht was daar dan ook niet zo mooi.
Op zo’n 20 procent van de foto’s stonden door gasten ondervonden mankementen. Een niet goed gereinigde kamer, volle asbakken, een slecht werkende kastdeur. Gasten keken achter en onder meubels, openden alle deurtjes die er waren. In één geval werd zelfs het plafond aan inspectie onderworpen. Dit laatste geeft duidelijk aan dat het cruciaal is om zowel aan design als onderhoud de nodige aandacht te geven om te kunnen voldoen aan de almaar hoger oplopende verwachtingen van hotelgasten.
HM302008
