Ondanks een volumegroei tussen de 25% en 30% verwacht ING dat de horeca aan het eind van 2022 nog altijd niet op het pre-corona niveau van 2019 zit. Dat laat de bank weten via haar sectorupdate.
De grootste uitdaging in de horeca is het gebrek aan een helder perspectief voor 2022.
In 2022 verwacht de bank meer faillissementen, onder meer vanwege een hoge belastingschuld. Prijzen in de horeca stijgen in 2022 met 2,5% tot 3% door de krappe arbeidsmarkt en hoge energieprijzen.
De aanhoudende dreiging van beperkende maatregelen hangt ook in 2022 nog als een zwaard van Damocles boven de sector, wat zorgt voor onzekerheid. De grootste uitdaging is het gebrek aan een helder perspectief. De sector heeft behoefte aan een duidelijke koers met betrekking tot het bestrijden van Covid-19, zodat horecabedrijven weten waar ze in de toekomst aan toe zijn.
In 2021 nog altijd pre-corona niveau
Van alle sectoren werden de reisbranche, de luchtvaart en de horeca het zwaarst geraakt door de verschillende lockdowns en beperkende maatregelen als gevolg van covid-19. Eind tweede kwartaal 2021 was de horeca nog altijd ver verwijderd van het pre-corona niveau eind 2019. De vooruitzichten voor de horeca waren in het derde kwartaal echter een stuk rooskleuriger dan de maanden daarvoor. Zo lag de horecaomzet in het derde kwartaal weer op het pre-coronaniveau van 2019. Vooral restaurants en fastservice deden goede zaken. Echter, met de nieuwe beperkingen die in november 2021 werden doorgevoerd, valt de volumegroei voor het hele jaar naar verwachting iets lager uit. Voor 2021 gaan we uit van een volumegroei rond de 13%. Daarmee blijft de sector nog altijd circa 25% onder het niveau van eind 2019 steken.
Vooral bij hotels duurt het herstel lang
Hoewel 2022 enig herstel brengt, zijn de omzetniveaus van voor de coronacrisis nog niet voor alle horecabedrijven in zicht. Bedrijven met veel afhaal- en bezorgomzet, zoals cafetaria’s en fastservice restaurants, hebben relatief minder last van de lockdowns dan andere horecazaken. Naar verwachting zijn de omzetten van deze bedrijven eind 2021, begin 2022 dan ook weer terug op het pre-coronaniveau. Dit geldt niet voor restaurants, cafés en hotels. Vooral bij hotels duurt het herstel langer doordat de terugkeer van zakenreizigers en gasten van buiten Europa ook in een deel van 2022 nog altijd op zich laat wachten.
Pinomzet
Net als bij hotels, duurt het herstel voor restaurants en cafés langer. Dit komt mede vanwege de aanhoudende beperkende maatregelen, zoals vroegere sluiting en het tonen van een coronapas. Uit ING transactiedata blijkt dat na de invoering van de verplichte coronapas eind september de pinomzet in restaurants en cafés in oktober 2021 met 20% is gedaald. Overigens is de pinomzet bij restaurants en cafés zeer veerkrachtig zodra er versoepelingen worden doorgevoerd. Tijdens de lockdowns daalde de pinomzet, maar deze veerde evensnel weer terug richting ‘normaal’ zodra de beperkingen (deels) werden opgeheven. De mate van herstel bij restaurants en cafés is derhalve grotendeels afhankelijk van de snelheid waarmee de beperkende maatregelen worden teruggedraaid.
Faillissementen in de horeca extreem laag
Ondanks dat de sector al geruime tijd in zwaar weer verkeert, bleef het aantal faillissementen tot en met het derde kwartaal 2021 extreem laag. Gingen er vorig jaar in de eerste drie kwartalen nog 236 horecazaken failliet, in 2021 waren dat er tot eind september slechts 81, ruim tweederde minder. Ook het aantal bedrijfsbeëindigingen lag in de periode januari t/m september 2021 bijna een kwart lager dan een jaar eerder. Het relatief lage aantal faillissementen en bedrijfsbeëindigingen komt grotendeels door de financiële overheidssteun. Daarnaast zijn bedrijven in de afgelopen jaren flexibeler geworden waardoor ze sneller personeel kunnen op- en afschalen.
Meer horecazaken failliet in 2022
Naar verwachting zal het aantal bedrijfsbeëindigingen en faillissementen in de horeca in 2022 hoger uitvallen dan in 2021. Dit komt allereerst door het stopzetten van de overheidssteun in 2022. Deze was per 1 oktober 2021 al stopgezet, maar door de nieuwe beperkingen is er inmiddels een nieuw steunpakket voor het vierde kwartaal 2021 voor de getroffen sectoren. Echter, zodra er versoepelingen komen, zal het steunpakket wederom worden afgebouwd. Daarnaast moeten bedrijven vanaf oktober 2022 beginnen met het terugbetalen van de belastingschuld. Deze is voor de horecabedrijven inmiddels opgelopen naar 1,3 miljard euro. Ondanks dat bedrijven vijf jaar de tijd krijgen om de belastingschuld af te lossen, zal dat voor een deel van de horecabedrijven tot financiële problemen leiden, met bedrijfsbeëindiging of faillissement tot gevolg.
Horecapersoneel moeilijk te vinden
Mede door de coronapandemie staat de sector voor een aantal uitdagingen. Zo heeft ruim één op de drie horecabedrijven moeite met het vinden van personeel. Het tekort komt onder meer doordat personeel dat eerder werd ontslagen aan de slag is gegaan in andere sectoren, zoals op priklocaties bij de GGD, supermarkten en distributiecentra. Omdat de lonen daar gemiddeld genomen hoger liggen keren zij veelal niet terug naar de horeca. Ook de aanhoudende kans op invoering van nieuwe beperkende maatregelen maakt de sector er voor arbeidskrachten niet aantrekkelijker op omdat de mogelijkheid reëel is dat ze opnieuw zonder werk komen te zitten.
Sterk stijgende uurtarieven door krappe arbeidsmarkt
De krapte op de arbeidsmarkt zorgt voor hogere personeelskosten. Zo blijkt uit data van Temper dat de uurtarieven van zelfstandigen, die via het online platform werken, in rap tempo zijn toegenomen na de eerste versoepelingen eind april 2021. Het gemiddelde uurtarief voor de horeca ligt in oktober 2021 18% hoger ten opzichte van het pre-coronaniveau in december 2019. Vooral de uurtarieven van mensen in de bediening, koks en barista’s stegen, met respectievelijk 22%, 21% en 20% ten opzichte van eind 2019, fors. Het uurtarief van housekeeping steeg met 11% minder hard.
Hoog energieverbruik in de horeca
De horeca kampt niet alleen met stijgende personeelskosten, ook de gasprijzen lopen op. Net als de agrarische sector en de industrie is de horeca één van de sectoren met een relatief hoog gasverbruik. Op het gebied van energiebesparende maatregelen, zoals isolatie, is dan ook nog een wereld te winnen. Een probleem hierbij is dat veel horecapanden worden gehuurd, waardoor het niet aan de horecaondernemer, maar aan de vastgoedeigenaar is om te verduurzamen. Ook zitten veel horecazaken in historische binnensteden, wat veelal lastige panden zijn om te verduurzamen.
Horeca wordt 2,5% tot 3% duurder in 2022
Vanwege de sterke concurrentie in de afgelopen jaren, door de forse groei van het aantal horecazaken, is de winstgevendheid onder restaurants en cafés afgenomen. Hogere personeels- en energiekosten zetten de winstmarge verder onder druk. Gezien de kwetsbare financiële situatie van veel horecazaken zullen deze kosten direct aan de klant worden doorberekend. Naar verwachting stijgen de prijzen in de horeca in 2022 derhalve met 2,5% tot 3%. In 2021 zijn de prijzen in de horeca met 2,8% toegenomen, wat hoger is dan in voorgaande jaren.
Concurrentie uit andere sectoren
Een laatste uitdaging voor de sector is ten slotte dat consumenten zijn uitgeweken naar supermarkten, speciaalzaken en online boodschappen- en bezorgdiensten. Tijdens de lockdowns zijn bestedingen aan eten en drinken verschoven van de horeca naar deze concurrenten. Een deel van deze verschuiving zal blijvend zijn. Bijvoorbeeld omdat er structureel vaker wordt thuisgewerkt en dus minder op kantoor wordt geluncht, maar eerder bij de slager om de hoek. Dit merken vooral de cateraars en (bedrijfs)kantines. Daarnaast is in de afgelopen maanden een deel van het nachtleven door alle beperkingen naar feestjes thuis verplaatst, waar vooral cafés en discotheken door werden geraakt. Voor restaurants is de impact van deze concurrentie naar verwachting minder groot. Mensen willen toch de beleving van uit eten gaan en zijn ook bereid daar geld aan uit te geven. Voorwaarde is wel dat restaurants zich voldoende weten te onderscheiden en inzetten op beleving.
