Meilin van Poelgeest is een kersverse alumnus van Breda University. In de laatste fase van haar studie International Hotel Management heeft ze voor haar scriptie grondig onderzoek gedaan in hoeverre de aangekondigde politieke beslissingen na de gemeenteraadsverkiezingen het hotel investeringsklimaat in Amsterdam zullen beïnvloeden.
Het eindonderzoek is na de verdediging beoordeeld met een 8.3. De doelstelling van het onderzoek is niet zozeer het bevestigen van bestaande theorieën, maar juist verschillende factoren in maatschappelijk complexe vraagstukken aan het licht brengen. In deze driedelige reeks neemt de auteur u mee in de opzet, bevindingen en uitwerking van het onderzoek.
Hotelmarkt van Amsterdam
In de laatste decennia is Amsterdam sterk gegroeid als bestemming voor zowel vrijetijds-, als zakelijke gasten. Dat de Nederlandse hoofdstad in trek is, blijkt uit de bezettingsgraad van hotels en de hoge prijs die gasten betalen voor een gemiddelde overnachting (figuur 1 onderaan het artikel). In figuur 1 is niet direct af te leiden dat ook de omvang van het hotelaanbod is gegroeid met ruim 9000 kamers tussen 2010 en 2016. Wat betreft de bezetting en prijs voor overnachting verwacht PwC verdere stijging in 2018 en 2019. Op langere termijn verwacht de UNWTO – een organisatie van de Verenigde Naties gespecialiseerd in toerisme – de groei zal aanhouden tot ten minste 2030.
In het algemeen draagt toerisme bij aan de lokale en regionale economie van de bestemming doordat het zorgt voor meer werkgelegenheid en bedrijvigheid. Dat Amsterdam in trek is bij hotelinvesteringen, blijkt uit de recordhoogte aan hoteltransacties in 2017. Vanwege de hoge prijzen en groeiende vraag naar overnachtingen is de Amsterdamse hotelmarkt een aantrekkelijke markt om in te investeren.
De aanhoudende vraag naar kamers in combinatie met de achterblijvende groei in het hotelaanbod resulteert (mede) in de hoge bezettingsgraad van hotels en de prijzen die gasten bereid zijn daarvoor te betalen. De verwachting is dat Amsterdam de komende jaren aantrekkelijk zal blijven voor buitenlandse investeerders.
Toerisme in het politieke plaatje
Ondanks alle positieve effecten die gemoeid zijn met toerisme, groeit de weerstand onder inwoners hetgeen is opgemerkt door de regionale en lokale politici. In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen werd de toerist meermaals aangehaald als een alomvattend begrip dat – naast veel goede effecten voor de stad – ook ongewenste neveneffecten meebrengt. De volgende opvattingen zijn herleid uit citaten van de verkiezingscampagnes eerder dit jaar van onder andere D66, PvdA en GroenLinks.
Over het algemeen is het gevoel van drukte op straat de afgelopen jaren toegenomen. De strijd om de publieke ruimte in Amsterdam is nog niet gestreden. Onder meer kunnen kleinere lokale winkels moeilijk concurreren met de grotere mondiale spelers die profijt hebben van naamsbekendheid en schaalvoordelen. Daarnaast moet “wildgroei” van hotels worden getemd en moeten huizen worden bewoond door inwoners in plaats van toeristen “met rolkoffers”. Amsterdam moet worden ´teruggegeven’ aan de inwoners.
Dynamische omgeving van Amsterdam
Amsterdam is aantrekkelijk voor zowel de zakelijke reiziger, als de vakantiegast: de hoofdstad heeft immers zoveel te bieden. Op straat kan men zich wanen door de historische gebouwen, straten en grachten. Daarnaast beschikt het museumkwartier over culturele schatten die wereldwijd bekend zijn. Het grote deel is te vinden in het Rijksmuseum, van Gogh Museum en Anne Frank Huis. Het resultaat: urenlange wachtrijen.
Er zijn verschillende verklaringen te geven voor de enorme toestroom aan toeristen de afgelopen jaren. In het algemeen zit de economie in een vogelvlucht: zowel huishoudens als bedrijven hebben meer te besteden en dat is te zien in het aantal vluchten naar Amsterdam. Ook het gevoel van veiligheid speelt een rol. Na terroristische aanslagen in Niche, Parijs en Londen wordt Amsterdam regelmatig verkozen boven andere grote Europese steden.
Over het imago van Amsterdam zijn verschillende opvattingen. Omdat veel Nederlanders goed Engels spreken, wordt de hoofdstad door de buitenwereld zeer internationaal gezien. Daarnaast heeft de I Amsterdam campagne waarvan het immens grote logo inmiddels met veel bombarie is verwijderd, de hoofdstad internationaal verder op de kaart gezet waardoor het aantal toeristen nog verder is toegenomen. Daarnaast heeft Nederland een aantrekkelijk vestigingsklimaat en is de stad succesvol met het aantrekken van internationale bedrijven voor de Zuid-As. Grote congres hallen, zoals de RAI, maken het mogelijk om grote evenementen te organiseren die zakengasten aantrekken van over de hele wereld.
Qua cultuur staat Amsterdam niet alleen bekend om de schilderkunst en architectuur. De stad – en misschien Nederland in het algemeen – heeft van oudsher een open en tolerant beleid wat betreft genotsmiddelen, zoals alcohol en soft drugs. De combinatie met de organisatie van grote evenementen, zoals Amsterdam Dance Event en Gay Pride trekt een bepaalde stroom bezoekers aan die naast eventuele culturele activiteiten, de nachtclubs en uitgaansgelegenheden opzoekt om de grens van de beschaving op te zoeken.
The Red Light District trekt een mengelmoes van zowel nette, als onbeschofte bezoekers aan. De buurt waar men vroeger “wat had uit te leggen” als men er werd gesignaleerd, is uitgegroeid tot één van de grootste attracties van Nederland. Het is maar een voorbeeld voor de internationalisering van Amsterdam.
Aangekondigd beleid van nieuw bestuur van Amsterdam
Zoals men in 010 zou zeggen: woorden worden omgezet in daden. In mei kondigden de partijen, die nog volop in onderhandeling waren over de vorming van een nieuw college, een voorlopig deelakkoord aan met het doel om de druk van toerisme op Amsterdam te doen afnemen.
De toeristenbelasting gaat flink omhoog: niet alleen voor hotels, maar ook voor cruiseschepen en musea vanuit het idee dat bezoekers een plicht hebben om financieel bij te dragen aan onderhoud van de stad.
Touringcars zijn niet meer welkom binnen de ring, omdat het “lossen van grote groepen toeristen” een onnodige druk legt op het verkeer in de binnenstad. Voortaan kunnen grote bussen stoppen bij de daarvoor aangegeven haltes buiten het stadscentrum.
De maximale verhuurperiode via AirBnB wordt teruggeschroefd per januari 2019 van 60 dagen naar 30 dagen vanuit de overtuiging dat de overlast in bepaalde buurten significant zal verminderen.
Al met al zijn dit maatregelen die streven naar een afname van toerismedruk op Amsterdam. Hierbij worden vooral de vrijetijdsgasten belast: de zakelijke gast lijkt te worden ontzien en blijft (voorlopig) buiten schot.
Andere oplossingen
Naast de aangekondigde maatregelen in het deelakkoord wil het nieuwe bestuur van Amsterdam voortborduren op de hotelstop die van kracht is sinds 2016. Dit beleid is geïntroduceerd om het groeiende hotelaanbod in de stad af te remmen waardoor de balans tussen inwoners, toeristen en bedrijven kan worden hersteld.
Andere steden in de Randstad als Rotterdam, Utrecht en Haarlem worden aantrekkelijker gemaakt voor toeristen uit Amsterdam en uiteindelijk ook voor hotelinvesteerders.
Daarnaast zet de gemeente komende jaren in op een samenwerkingsverband, de Metropoolregio Amsterdam (MRA), tussen de provincies Noord-Holland en Flevoland, 33 gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam om de groeiende druk van toeristen op Amsterdam de komende jaren te kunnen opvangen. De focus ligt op het aantrekkelijk maken van de gehele regio van Amsterdam, niet alleen het stadscentrum, voor zowel toeristen als bewoners.
Vraagstuk
In deze context zijn de belangen van de verschillende stakeholders groot. Voor hotelinvesteerders biedt de alsmaar groeiende vraag en het achterblijvende aanbod kansen. Zij willen profiteren van de aanhoudende groei van toeristen in Amsterdam. Tegelijkertijd bemoeit de politiek zich intensief met het behouden van de balans tussen toeristen, bedrijven en inwoners.
Met de aangekondigde maatregelen en de hotelstop willen politieke partijen de toerismedruk afremmen. Het is aannemelijk dat het deelakkoord invloed zal hebben op Amsterdamse bezoekers. In hoeverre dat invloed zal hebben op het hotelinvesteringsklimaat is echter een tweede vraag.
Voor dit onderzoek zijn in totaal zeven professionals met zorg geselecteerd en uitgenodigd voor een diepte-interview. Op grond van hun ervaringen en opgedane kennis hebben zij voornamelijk opinievragen beantwoord, zodat uiteindelijk de hoofdvraag kan worden beantwoord: in hoeverre hebben de aangekondigde maatregelen van het nieuwe College van Amsterdam invloed op het hotelinvesteringsklimaat?
Alle interviews zijn afgenomen in juni en gericht op de maatregelen in het deelakkoord (aangekondigd in mei) waardoor recente ontwikkelingen van de afgelopen maanden, bijvoorbeeld de vliegtaks van 7€, niet zijn opgenomen in de vragen.
Alle deelnemers zijn of waren destijds betrokken in de hotel(investerings-)markt. Vijf van de zeven deelnemers zijn werkzaam in het bedrijfsleven; de overige twee zijn oud-wethouders geweest van Amsterdam.
In het tweede deel worden de resultaten van de interviews nader uiteengezet. Het is interessant om te zien hoe de antwoorden van de deelnemers zich verhouden tot de vragen die gesteld zijn. Allen hebben overtuigende argumenten waarom zij denken dat de aangekondigde maatregelen een gewenste uitwerking zullen hebben op toerisme in Amsterdam.
Over de auteur
Meilin van Poelgeest is afgestudeerd in International Hotel Management aan Breda University of Applied Sciences. Gedurende haar studie heeft ze zich verdiept in de verschillende facetten van hoteloperaties met het oog op gastgerichtheid.
Tijdens de minor “the Business of Hotels” werd ze voor het eerst bekend met de (financiële) wereld van de hotelindustrie en uiteenlopende onderwerpen zoals hotelbranding, managementcontracten en hoteltaxaties. Gedurende het eindonderzoek wilde graag haar interesse in actualiteiten en marktontwikkelingen combineren met een maatschappelijk complex probleem.
