Sinds 25 september 2021 mogen gasten alleen naar binnen met een geldige QR-code in de Corona check app. Kun je dit als werkgever ook aan je werknemers vragen? Veel werkgevers doen dit en sturen zelfs niet gevaccineerde werknemers naar huis zonder doorbetaling van het loon. Mag dit eigenlijk wel?
Vragen om vaccinatiestatus
In verband met privacywetgeving, is het verboden voor een werkgever om gezondheidsgegevens van werknemers te verwerken. Dit betekent dat je nergens mag noteren, vastleggen of registreren of jouw werknemer wel of niet gevaccineerd is. De rijksoverheid heeft laten weten dat je wel mag vragen of werknemers gevaccineerd zijn. De werknemer is niet verplicht om te antwoorden. Vragen mag als (1) je daar en goede reden voor hebt en (2) je een duidelijk plan hebt over hoe te handelen als de werknemer niet reageert, of vertelt dat hij niet gevaccineerd is.
Hoe zit het dan met de Corona check app?
Je mag immers alleen gasten binnenlaten die een geldige QR-code kunnen laten zien. Dat klopt, maar dit geldt niet voor werknemers. In de wet waarin de Corona check app is vastgelegd staat dat werknemers zijn uitgezonderd van deze verplichting.
Zelftests
Voor zelftests gelden dezelfde regels als voor het verwerken van vaccinatiegegevens: je mag de werknemer vragen of hij negatief is getest, maar je mag hem niet vragen om een testbewijs te laten zien en/of vast te leggen of hij/zij positief of negatief is getest. De werknemer mag ook weigeren om antwoord te geven.
Kan ik de werknemer verplichten om zich te laten vaccineren en/of een zelf test uit te voeren?
Nee. Dit is in strijd met het grondrecht van de werknemer: ‘recht op lichamelijke integriteit’. Dit betekent dat een werknemer het recht heeft om zelf te bepalen wat er met zijn lichaam gebeurt.
Als je als werkgever stelt dat werknemers naar hun werk moeten komen, maar alleen welkom zijn als zij zijn gevaccineerd of negatief getest, dan kan de werknemer zich verplicht voelen om zich te laten testen of vaccineren en dat levert een schending op met bovengenoemd grondrecht. Zo’n schending is alleen maar mogelijk als daarvoor een wettelijke basis bestaat, die bestaat niet voor werkgevers.
Wat mag een werkgever wel?
Het advies van de overheid opvolgen en vragen of de werknemer is gevaccineerd. Als de werknemer weigert te antwoorden, of met een ‘nee’ antwoord, dan kun je in gesprek gaan over het anders inrichten van het werk. Je kunt dan samen onderzoeken hoe het risico op besmetting met het coronavirus voor gasten en werknemers kan worden beperkt. Als er alternatieven mogelijk zijn, en de werkgever komt met een redelijk voorstel, dan zal de werknemer dat alternatief moeten accepteren. Denk daarbij aan (a) een aangepast werkrooster, (b) het aanbieden van een andere werkplek, (c) het gebruik van extra persoonlijke beschermingsmiddelen of (d) als het werk het toelaat, thuiswerken. Let op dat je een duidelijk ‘plan’ opstelt, op papier, om willekeur te voorkomen. Let op: de werknemer behoudt te allen tijde zijn recht op salaris.
Als een werknemer klachten vertoont die duiden op corona, dan kun je de werknemer naar huis sturen en verplichten om zich bij de GGD te laten testen. Je kunt de werknemer verplichten om het resultaat met de bedrijfsarts te delen en die kan vervolgens vaststellen of de werknemer recht heeft op salaris. Je kunt de werknemer ook laten weten dat als hij zich niet laat testen, dit gevolgen kan hebben voor zijn recht op loon.
Je kunt de bedrijfsarts ook vragen om een algemeen beeld te geven van de vaccinatiegraad in de organisatie. Je kunt werknemers aanmoedigen om zich te laten testen/vaccineren bijvoorbeeld door gratis zelftests aan te bieden en hen de mogelijkheid te bieden zich onder werktijd te laten vaccineren.
Hoe zit het met mondkapjes?
Als werkgever mag je redelijke instructies geven over de bedrijfskleding en beschermingsmiddelen van werknemers. Daaronder kan ook vallen het dragen van een mondkapje. Het moet wel om redelijke instructies gaan. Dit betekent dat je als werkgever een goede reden moet hebben om een mondkapjesplicht op te leggen. Sinds 25 september 2021 is het van overheidswege niet meer verplicht om een mondkapje te dragen in openbare ruimtes. Het zal dus lastig zijn voor werkgevers om alsnog een mondkapjesplicht op te leggen. Was een mondkapje al verplicht vóór corona en/of heb je een andere specifieke reden om binnen jouw restaurant of hotel een mondkapjesplicht op te leggen, dan kan dat misschien toch. Overleg met de bedrijfsarts of dit nodig is. Let op dat het niet mogelijk is om alleen niet-gevaccineerde of niet-geteste werknemers te verplichten om een mondkapje te dragen.
Risico’s voor werkgevers schenden bovenstaande regels
Het is belangrijk om je als werkgever aan de regels te houden. Verplicht je werknemers toch om zich te laten vaccineren en/of testen, dan loop je het risico dat:
- De werknemer een klacht indient bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).De AP kan dan een onderzoek instellen en een boete opleggen. Dit risico speelt niet als je alleen de werknemer vraagt;
- De werknemer een melding doet in verband met schending van zijn/haar grondrechten of een klacht indient bij het College voor de Rechten van de Mens in verband met discriminatie. Bij een positief oordeel voor de werknemer na een klacht vanwege discriminatie, kan de werknemer in een civiele procedure een schadevergoeding van de werkgever vorderen;
- Als je de werknemer toegang tot het werk weigert en/of geen salaris betaalt, kan de werknemer in een kortgedingprocedure (een snelle gerechtelijke procedure) toegang tot zijn werk en/of zijn salaris inclusief rente vorderen;
- In de praktijk kan het registreren en verplichten van een vaccinatie en of test leiden tot grote verdeeldheid tussen werknemers en uiteindelijk tot uitsluiting en pestgedrag.
Vragen
Heeft u nog vragen over uw rechten en plichten als werkgever omtrent Corona? Aarzel dan niet om contact op te nemen met Ilse Baijens (ilse.baijens@kvdl.com) of Jessica Dietz (jessica.dietz@kvdl.com) van het arbeidsrechtteam of Nico Jacobs (nico.jacobs@kvdl.com) van het Hospitality Team van Kennedy Van der Laan.
